Wiel Kusters – Mijn versnipperd bestaan. Het leven van Kees Fens 1929 – 2008. ISBN 978- 90-253-03083-9, 597 pagina’s, € 34,99. Amsterdam: Atheneum – Polak & Van Gennep 2014.
Biografie van de literatuurcriticus, essayist, columnist, schrijver, leraar en hoogleraar Kees Fens.
Zes jaar na het overlijden van Kees Fens komt Wiel Kusters met een zeer gedetailleerde biografie. We komen bijna alles te weten over zijn jeugd, zijn huwelijken, zijn verhouding tot de rooms-katholieke kerk, zijn onderwijsloopbaan, zijn activiteiten als journalist, zijn publicaties, zijn onderscheidingen, zijn gezondheid en zijn reizen. De biografie is prettig geschreven, het gaat niet alleen over feitjes. Per hoofdstuk worden de bronnen duidelijk vermeld. Natuurlijk ontbreken een indrukwekkende bibliografie en een uitgebreid personenregister niet.
Kees Fens werd in 1929 geboren in Amsterdam. Zijn vader stierf jong en zijn moeder werd afhankelijk van de sociale bijstand. Fens doorliep het gymnasium aan het St. Ignatiuscollege. Hij moest hoge cijfers behalen om zijn gratis studieboeken te verkrijgen. Na zijn gymnasiumtijd wilde hij graag naar de universiteit, maar dat was financieel onmogelijk. Hij begon aan een carrière als journalist bij de katholieke bladen De Linie, De Tijd en later de Volkskrant. Ondertussen volgde hij de opleiding Nederlands MO-A. Toen hij die opleiding voltooid had, werd hij leraar Nederlands aan het Triniteitslyceum in Haarlem en later aan de opleiding voor bibliotheekmedewerkers in Amsterdam.
Door zijn publicaties had Fens bekendheid gekregen en werd hij gevraagd voor het literaire en gezaghebbende tijdschrift Merlyn. De samenstellers propageerden close-reading. De tekst moest puur als tekst beoordeeld worden en informatie over de auteur moest buiten beschouwing blijven. Later is Fens wat teruggekomen van dit principe. In 1982 werd hij als niet-academicus benoemd tot hoogleraar Nederlandse letterkunde van de 20ste eeuw aan de universiteit in Nijmegen.
Kusters laat in deze biografie erg duidelijk uitkomen dat Kees Fens een katholiek was in hart en nieren. Zijn gelukkigste tijd beleefde hij als koorknaap in de Chassékerk in Amsterdam-West. Met de kerkelijke leer had hij niet zo veel. Als criticus besprak hij werken van Wolkers en Reve onbevoordeeld, terwijl de rk-kerk ze verbood. Zijn liefde voor de kerk kwam vooral tot uiting in de liturgie en dan het liefst bij de Latijnse mis.
Kusters gaat weinig uit de weg in deze biografie. De huwelijken van Fens worden en detail besproken. Zijn eerste vrouw met wie hij in Zandvoort woonde, kreeg in 1989 een herseninfarct en raakte halfzijdig verlamd. Ook geestelijk ging ze achteruit. Uiteindelijk moest ze het huis verlaten om buitenshuis verpleegd te worden. Tot haar dood bleef hij haar trouw bezoeken, maar ondertussen had hij een nieuwe geliefde. Hij verhuisde naar Amsterdam en begon met haar een nieuw leven vol cultuur en reizen. Hij trouwde met haar een jaar na de dood van zijn eerste vrouw.
Niet alleen de carrière van Kees Fens is verbluffend, hij werd ook bijzonder gewaardeerd. Dit kwam tot uiting in een lange lijst van onderscheidingen, zoals de Prijs literaire kritiek, de P.C. Hooftprijs, de Laurens Janszoon Costerprijs, een eredoctoraat van de Universiteit van Amsterdam (zo werd hij toch nog Professor doctor) en Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Kusters geeft ook veel aandacht aan Fens’ band met de Volkskrant. Op bladzijde 516 staat een foto van een feestelijke bijeenkomst ter gelegenheid van zijn vijfendertigjarig jubileum bij die krant. Op de foto zijn onder andere ook te zien: Jan Blokker, Remco Campert en Jan Mulder. Hij schreef voor deze krant essays over literatuur, maar ook colums, reisverslagen en zelfs artikelen over sport.
In Vlaanderen stond Fens bekend als de Nederlandse literatuurpaus.
Mijn versnipperd bestaan is een prachtige en boeiende biografie over een belangrijk en fascinerend persoon. Daarnaast geeft het boek ons inzicht in allerlei geschiedkundige ontwikkelingen: het onderwijs, de universiteit en de democratisering, de dagbladpers, de rooms-katholieke kerk en vooral de Nederlandse literatuur.
Een interessant en rijk boek over Kees Fens, een veelzijdig en productief mens.