Hanneke Chin-A-Fo en Toef Jaeger – Het boekenparadijs. De opkomst en ondergang van de grootste boekhandelsketen in Nederland. ISBN 978-90-263-2830-5, 218 pagina’s, € 17,99. Amsterdam: Ambo | Anthos 2014.
Gedetailleerde achtergrondinformatie over het korte bestaan van de Polare-boekhandels.
Begin 2014 werd boek minnend Nederland opgeschrikt door de doodsstrijd en het overlijden van de boekhandelsketen Polare. De winkels werden gesloten en belanghebbenden bestreden elkaar in de media. Een en ander leidde tot grote maatschappelijke verontwaardiging. ‘Nostalgie en sentiment kregen ruim baan, gevoed door het besef dat ook geliefde winkels echt kunnen verdwijnen.’ Maar de situatie was zo complex dat de media niet aan de geschrokken ‘modale’ lezers niet goed uit konden leggen wat er nu eigenlijk aan de hand was. En dat gebeurt alsnog in dit boek.
Waarom heeft Polare het niet gered, wat ging eraan vooraf en wat is er van de winkels na de ondergang van Polare terecht gekomen? Dit zijn de hoofdvragen die de auteurs zich hebben gesteld. Beide auteurs zijn verbonden aan NRC Handelsblad. Hanneke Chin-A-Fo (1978) doet sinds 2011 verslag van de ontwikkelingen in het boekenvak. Toef Jaeger (1971) is redacteur bij de boekenbijlage.
Het boek begint met een gedetailleerd verslag van de laatste dagen van Polare. Directeur Paul Dumas, mede-eigenaar van de investeringsmaatschappij Pro Cures, probeert krampachtig de keten overeind te houden, maar hij heeft letterlijk en figuurlijk zijn krediet verspeeld. Hans Willem Cortenraad, directeur van CB (voorheen Centraal Boekhuis, het distributiebedrijf dat als opslagcentrum voor uitgeverijen dient en bijna alle boeken aan de boekhandels levert) velt uiteindelijk het vonnis.
Frappant hierbij is dat nog geen twee jaar eerder Dumas met Pro Cures ervoor zorgde dat de noodlijdende bedrijven Selexyz en De Slegte samen een doorstart konden maken. De branche was niet verrukt van Pro Cures en ging alleen grommend akkoord omdat men het omvallen van Selexyz een nog grotere ramp vond. De verhouding tussen Pro Cures en ‘het boekenvak’ werd nimmer hartelijk. Achteraf nam men hem kwalijk dat hij alles financierde met geleend geld.
Het reilen en zeilen van Polare, dat al direct met een forse schuld begon en steeds verder in de problemen kwam, wordt uitgebreid, naar mijn mening soms wel wat te gedetailleerd, behandeld.
Na het faillissement van Polare herkregen een aantal gerenommeerde boekhandels, zoals Broese (Utrecht), Donner (Rotterdam) en Scheltema (Amsterdam) hun zelfstandigheid, nadat ze via Selexyz onderdeel waren geworden van Polare. In België ging De Slegte, dat eerder met Selexyz was gefuseerd, weer als zelfstandige winkelketen verder.
De auteurs hebben ervoor gekozen een met name financieel uiterst gecompliceerde zaak, met veel min of meer belangrijke spelers ‘spelers’ (gelukkig is er een ‘verklarende’ namenlijst aan het eind) tot op het bot te ontleden. Men sprak uitvoerig met de meeste betrokkenen, slechts een enkeling weigerde mee te werken.
De niet zakelijk geschoolde lezer wordt op een gegeven moment confuus van leningen, betaaltermijnen, al dan niet levering in consignatie en sleutelgelden (overnamekosten). Wat het laatste betreft: veel Polare-boekhandels bevonden zich op zogenaamde A-locaties, waarin andere bedrijven grote interesse hadden en bereid waren fors sleutelgeld te betalen. Toen puntje bij paaltje kwam viel dit echter fors tegen.
Nog even de niet-populaire namen: Selexyz werd niet goed in de markt gezet, want men vergat de nadruk op xyz te leggen, zoals oorspronkelijk was bedoeld. De associatie met het woord selectie zou staan voor het assortiment aan boeken staan en de naam zou prikkelend zijn door de associatie met sexy. Ik ken niemand die dat er in heeft gezien.
De naam Polare was gebaseerd op het Italiaanse Stella polare, de poolster. Het publiek zong echter vrolijk Volare. Nel blu di punte di blu, een oude Italiaanse hit.
Een uitstekend boek voor wie het naadje van de kous wil weten.
Aan dit boek is tevens op woensdag 12 november 2014 aandacht besteed in het programma Puur Cultuur op MeerRadio. Het geluidsbestand staat hieronder.