Bijbel in Gewone Taal. ISBN 978-90-8912-041-0, 2000 pagina’s, € 28,50. Haarlem: Nederlands Bijbelgenootschap / Heerenveen: Royal Jongbloed 2014.
De allernieuwste Bijbelvertaling.
Van 2006 tot 2013 heeft het Nederlands Bijbelgenootschap gewerkt aan deze Bijbel in Gewone Taal. Er zijn in Nederland al veel Bijbelvertalingen, maar er is geen vertaling die consequent kiest voor duidelijkheid en gewone taal. De gebruikte taal is het Nederlands dat iedereen dagelijks gebruikt. Verreweg de meeste woorden zijn algemeen bekend, en onbekende woorden worden uitgelegd in een woordenlijst achterin.
In deze recensie wil ik nagaan of het doel bereikt is: wordt er werkelijk omgangstaal gebruikt en niet het jargon (de Tale Kanaäns) dat alleen begrepen wordt door mensen die door hun kerkelijke achtergrond vaak van jongs af vertrouwd zijn met de Bijbel. Ik ben zelf als theoloog beducht voor een vervlakking van de taal en van een minder krachtig klinken van de Bijbelteksten.
Een ander aandachtspunt is voor mij of de taal werkelijk helderder is en daarmee de Bijbel dichter bij de mensen brengt en de pastor de kans biedt mensen te troosten of bemoedigen.
Ik wil dit toetsen door een aantal zeer bekende Bijbelgedeelten te vergelijken. We vergelijken dan de Bijbel in Gewone Taal (BGT) met de volgende drie andere bekende vertalingen:
De NBG-vertaling (NBG) van 1951 die voor de meeste oudere kerkmensen het bekendst is.
De Groot Nieuws Bijbel (GNB) van 1983. Toen al een vertaling in omgangstaal.
De Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) van 2004. Deze vertaling wordt in de kerken op dit moment het meest gebruikt.
Genesis 1:1
NBG In de beginne schiep God de Hemel en de aarde. De aarde nu was woest en ledig, en duisternis lag op de vloed, en de Geest Gods zweefde over de wateren.
GNB In het begin schiep God de hemel en de aarde. De aarde was onherbergzaam en verlaten. Een watervloed bedekte haar en er heerste een diepe duisternis. De wind van God joeg over het water.
NBV In het begin schiep God de hemel en de aarde. De aarde was nog woest en doods, en duisternis lag over de oervloed, maar Gods geest zweefde over het water.
BGT In het begin maakte God de hemel en de aarde. De aarde was leeg en verlaten. Overal was water, en alles was donker. En er waaide een hevige wind over het water.
De BGT geeft een heldere vertaling. Er is op twee punten sprake van vervlakking: maakte in
plaats van schiep. Scheppen, iets nieuws creëren is meer dan maken. Heel erg vind ik de omschrijving van het harde waaien. Het feit dat Gods Geest over de wateren zweefde, betekent ook dat die Geest scheppend bezig is. Het gaat niet om een weersverschijnsel.
Psalm 23:4
NBG Zelfs al ga ik door een dal van diepe duisternis, ik vrees geen kwaad, want Gij zijt bij mij; uw stok en uw staf, die vertroosten mij.
GNB Al ga ik door een diepdonker dal, ik hoef geen kwaad te duchten, want u, Heer, bent bij me, uw staf en uw stok beschermen mij.
NBV Al gaat mijn weg door een donker dal, ik vrees geen gevaar, want u bent bij mij, uw stok en uw staf geven mij moed.
BGT Ik ben niet bang, ook al is er gevaar, ook al is het donker om mij heen. Want u bent bij mij, Heer. U beschermt me, u geeft mij moed.
De BGT laat hier een mooie, troostrijke vertaling zien. Sommigen zullen de steunende stok en staf missen.
Lucas 2:6-7
NBG En het geschiedde, toen zij daar waren, dat de dagen vervuld werden, dat zij baren zou, en zij baarde haar eerstgeboren zoon en wikkelde hem in doeken en legde Hem in een kribbe, omdat voor hen geen plaats was in de herberg.
GNB Juist toen ze in Betlehem waren, was de tijd voor de geboorte gekomen, en Maria bracht een zoon ter wereld, haar eerste. Ze wikkelde hem in doeken en legde hem in een voederbak voor dieren, want in de herberg was er geen plaats voor hen.
NBV Terwijl ze daar waren, brak de dag van haar bevalling aan, en ze bracht een zoon ter wereld, haar eerstgeborene. Ze wikkelde hem in een doek en legde hem in een voederbak, omdat er voor hen geen plaats was in het nachtverblijf van de stad.
BGT Toen Jozef en Maria in Betlehem waren, werd het kind geboren. Het was Maria’s eerste kind, een jongen. Maria wikkelde hem in een doek, en legde hem in een voerbak voor de dieren. Want voor hen was nergens plaats om te slapen.
Hier is de NBG-vertaling wel erg vertrouwd en de voederbak of voerbak in plaats van de kribbe blijft wennen. De BGT is ook hier het eenvoudigst en duidelijkst.
Tenslotte een tekst uit Romeinen. Typisch een tekst in de oude voor sommigen onbegrijpelijke geloofstaal.
Romeinen 1:18
NBG Want gerechtigheid Gods wordt daarin geopenbaard uit geloof tot geloof, gelijk geschreven staat: De rechtvaardigheid zal uit geloof leven.
GNB Want het evangelie brengt aan het licht, dat de mens in de ogen van God rechtvaardig is enkel en alleen door te geloven, in overeenstemming met wat er geschreven staat: De rechtvaardige zal leven door het geloof.
NBV In het evangelie openbaart zich dat God enkel en alleen wie gelooft als rechtvaardige aanneemt, zoals ook geschreven staat: De rechtvaardige zal leven door geloof.
BGT De redding die God wil geven, is nu al op aarde te zien. Want steeds meer mensen geloven het goede nieuws over Jezus Christus. En in de heilige boeken staat: Als je gelooft, ziet God je als een goed mens. Dan zul je leven.
Hier wordt duidelijk dat in de BGT nu ook vrij duistere teksten toegankelijk en begrijpelijk worden.
De Bijbel in gewone taal biedt een betrouwbare vertaling van de oorspronkelijke teksten in het Hebreeuws en het Grieks. Tegelijk is het de duidelijkste vertaling die in het Nederlands beschikbaar is.