Margriet Brandsma – Vluchtcode Vlinder. Hoe de DDR verdiende aan de verkoop van gevangenen. ISBN 978-90-5429-375-0, 182 pagina’s, € 17,99. Schoorl: Conserve 2014.
Beschrijving en achtergronden van de Oostduitse mensenhandel vóór de val van de muur aan de hand van een waargebeurd verhaal.
Michael Ogertschnig woont in de DDR. Hij is verloofd met de Nederlandse Rina Zijlstra. Het stel wil zich in Nederland vestigen, ook al omdat Michael geen toekomst voor zichzelf ziet in de ‘socialistische heilstaat’. Maar de DDR zit ‘op slot’. Michael besluit te vluchten, maar dat mislukt. De gevreesde Stasi, de binnenlandse veiligheids- en inlichtingendienst. Na een aantal jaren in gevangenschap wordt Michael ‘vrijgekocht’ door West-Duitsland en kan hij alsnog de DDR verlaten en zich bij Rina voegen. Dit is het verhaal van dit boek in de notendop.
Een aangrijpend verhaal waardoor de lezer een beklemmend beeld krijgt van het leven in de toenmalige DDR, waar burgers elkaar bespioneerden en het gevaarlijk was, ook in de familie- en vriendenkring, om eerlijk te zeggen hoe je over bepaalde zaken dacht. Een sfeer die me enigszins deed denken aan verhalen over de voormalige Sovjetunie onder Stalin en Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Daarnaast besteedt de auteur uitvoerig aandacht aan de achtergronden, zoals het leven in de DDR, de Stasipraktijken (ook in West-Duitsland en zelfs in Nederland), de vele georganiseerde en ongeorganiseerde vluchtpogingen en de Freikauf, waarmee de DDR tussen 1962 en 1989 bijna 3,5 miljard D-Mark in geld en goederen verdiende aan de vrijlating van 33.7555 gevangen. Ongelooflijk. En passant vernemen we over de kwalijke praktijken van de toenmalige Oost-Duitse ambassade in Den Haag en van het verlengstuk daarvan, de Vereniging Nederland-DDR.
De journalist Margriet Brandsma (1957) werkte jarenlang voor het NOS Journaal als correspondent in Berlijn. Ze schreef onder meer Het mirakel Merkel (zie https://www.leeskost.nl/?p=2407).
In dit jaar waarin herdacht wordt dat de val van de Berlijnse Muur 25 jaar geleden plaatsvond geeft dit vlot geschreven en daarom goed leesbare boek een prima inzicht in het dagelijks leven van het land, dat vrij snel na deze grootse gebeurtenis gelukkig ophield te bestaan.
Aangrijpend en interessant.
Het boek is tevens op 10 december 2014 uitgebreid besproken in het programma Puur Cultuur van MeerRadio. Het geluidsbestand staat hieronder.