Henk Spaan – Oude vrienden. ISBN 978-90-254-4334-4, 284 pagina’s, € 19,99. Amsterdam / Antwerpen: Atlas Contact 2014.
Roman over kunstenaars uit de jaren 70 van de vorige eeuw.
Henk Spaan, vooral bekend als televisiemaker en journalist, schreef zijn eerste roman. Vaak schrijft hij over voetbal, bijvoorbeeld in het literaire voetbaltijdschrift Hard Gras. In dit boek komt voetbal niet voor.
Hoofdpersoon is de kunstschilder Manuel (Mani) de Witte. Als de roman begint is hij al op leeftijd en wereldberoemd. Hij is op weg naar een groot retrospectief van zijn werk in het Museum of Modern Art in San Francisco. Al gauw verlaten we het heden en beginnen we aan een grote flashback. De eerste gebeurtenis die wordt omschreven is de dood van zijn moeder. Het grootste gedeelte van het boek gaat over zijn opleiding aan de kunstacademie en zijn eerste successsen als kunstenaar. Zijn broer Rob zet een zeer lucratieve handel op van posters met naakte meisjes. Mani schildert ze en zijn broer doet de rest. Aan de academie maakt hij kennis met Sjeng, die zijn grote vriend wordt. Deze vriendschap is ontroerend beschreven, evenals de liefde voor zijn vroegere buurmeisje Thea met wie hij trouwt.
Naast de hiervoor genoemde verhaallijnen schrijft Spaan ook uitvoerig over de verregaande democratisering aan de academie en de letterenfaculteit van de universiteit. Studenten zijn de baas en de docenten kunnen nauwelijks hun kennis overdragen. Het tijdsbeeld van de 70-er jaren komt ook naar voren in de kunstenaarswereld waar Mani en Sjeng in verkeren: heel veel cafés.
De hoofdpersoon Mani is wel een grote geluksvogel. Alles komt hem eigenlijk aanwaaien.
Zelf hoeft hij weinig te doen. Terwijl de meeste jongens veel moeite moeten doen om meisjes te versieren, hoeft Mani maar af te wachten. Thea neemt steeds het initiatief en leert hem alles van de liefde. Alle meisjes willen graag voor hem exposeren. Zijn broer Rob zorgt voor de inkomsten. Galeries en musea vragen hem om te exposeren.
Manuel de Witte is een kunstenaar. Het is eigenlijk wel jammer dat je in de roman zo weinig te weten komt over wat hij als schilder, fotograaf, filmer nu precies doet en beleeft. Het zou het plaatje completer maken als je hem als kunstenaar aan het werk zou zien. Hoe heeft hij zich ontwikkeld tot een wereldberoemd kunstenaar? We komen daar niet achter, jammer.
Urologie speelt in deze roman ook een grote rol. Als jongen heeft hij last van een te nauwe voorhuid. Thea die voor arts studeert en die later uroloog zal worden, onderzoekt hem en verwijst hem naar de specialist. De operatie wordt ook gedetailleerd beschreven. Als oudere man heeft hij weer problemen: hij moet voortdurend plassen. Tijdens een interview in San Fransico plast hij in zijn broek en krijgt hij een huilbui. Hij blijkt prostaatproblemen te hebben. Het hele boek door worden zijn plasproblemen genoemd. Niet zo interessant. Thea zal hem zelf opereren: ‘Als ik morgen maar niet uitschiet met mijn mes,’ zei ze.
Oude vrienden is een vlot geschreven roman die zich gemakkelijk laat lezen. Nooit wordt het verhaal zwaar of dramatisch. Altijd is er ook de ironie of de humor, bijvoorbeeld als de kapelaan bidt bij het lichaam van zijn moeder. ‘Houdt je bek eens. Mijn moeder is dood,’ zei ik tegen de kapelaan. Het werd doodstil in de slaapkamer. De kapelaan hield zijn bek.
De ervaren journalist Henk Spaan heeft zich nu gewaagd aan het schrijven van een roman. Met succes!
We wachten met belangstelling op de tweede roman van deze auteur.