Alex van Galen – Michiel de Ruyter. ISBN 978-90-295-8961-1, 268 pagina’s, € 18,95, Amsterdam: De Arbeiderspers 2015.
Zeeheld uit Gouden Eeuw komt geloofwaardig tot leven.
In de zeventiende eeuw zijn de Nederlanden verwikkeld in een bittere oorlog met Engeland. De strijd wordt op zee gestreden. Nadat Bestevaer Admiraal Maarten Harpertszoon Tromp sneuvelt in de strijd, wordt Michiel Adriaenszoon de Ruyter zijn opvolger, tot grote woede van Tromps zoon.
Michiel de Ruyter blijkt een ware strateeg die, ondanks de grote overmacht van Engeland, vele overwinningen behaalt. Daardoor groeit hij uit tot een ware volksheld. Maar thuis wacht zijn vrouw Anna met haar gezin steeds angstiger af: zal Michiel terugkeren van zijn reizen, of zal ook hij voor het vaderland sterven?
Alex van Galen (1965) schreef, vóór dit boek, al het script voor de film over de zeeheld die inmiddels talloze bezoekers naar de bioscoop trok. Hij studeerde literatuurwetenschap in Utrecht en schreef hij scenario’s voor tientallen tv-series. Zijn filmscript Bullitz werd verkocht aan Hollywood.
Michiel de Ruyter krijgt, door zijn successen, niet alleen steeds meer bewonderaars maar ook steeds meer vijanden. Daar komt bij dat Nederland verdeeld is: de prinsgezinden staan lijnrecht tegenover de republikeinen en de papen tegenover de protestanten. Armoede heerst en ook jaloezie op wie wel te eten hebben. Er dreigt een burgeroorlog.
Intussen leven de lezers mee met het geweld op zee. Met de zeelui, de officieren, de vlaggenjongens, de botteliers, de matrozen en bootslieden die sterven door kanonnengeweld of doordat de vijand hun schip zo gruwelijk aan barrels schiet dat ze allen verdrinken. Maar Michiel de Ruyter, de admiraal en de vader van alle zeelui houdt de strijd in de hand. Hij treurt mee om de talloze doden. Ook De Ruyter wordt een Bestevaer zoals voordien Tromp, de admiraal die hij als jong zeeman adoreerde.
Met dit boek schreef Alex van Galen een moderne versie van De scheepsjongens van Bontekoe (1924, Johan Fabricius) en, nóg ouder, Paddeltje (1908, Joh. H. Been). Die twee boeken waren allebei een groot succes. Ze werden aangeprezen als: Goede historische zeeverhalen voor de jeugd. Als Van Galen met zijn boek evenveel succes behaalt, mag hij blij zijn.
Toch mis ik iets. Het boek speelt in de Gouden Eeuw, waarin – zoals we op de basisschool leerden – de 80-jarige oorlog woedde van 1568-1648. Michiel de Ruyter speelt daarin een belangrijke rol. Dat is duidelijk. Maar wanneer precies vonden die zeeslagen plaats, wanneer was het volksoproer en wanneer (ik heb het gegoogeld: 1672) werden de Gebroeders Cornelis en Johan de Witt in Den Haag door het gepeupel gelyncht en vermoord?.
Van Galen laat zijn held getuige zijn van die moorden, maar verklaart achterin zijn boek dat Michiel er niet bij was, maar dat dit voor de film beter uitkwam. In het boek – waar filmbeelden en effectbejag geen opgeld hoeven doen – had de schrijver de kans gehad even een tijdsbalk te zetten met de belangrijke gebeurtenissen uit het leven van Michiel de Ruyter. Geboorte Michiel, huwelijk met Anna, geboorte kinderen, dood Tromp, dood Gebroeders De Witt, diverse zeeslagen, dood De Ruyter. Een dergelijke toevoeging had het boek iets extra’s gegeven, bovenop de film.
Ik neem tenminste niet aan dat Van Galen vindt dat een lezer van dit spannend geschreven en boeiende boek dergelijke feiten maar even moeten googelen.
Al met al is dit een heerlijk boek. Je kunt het lezen als voorbereiding op de film, als snoepje achteraf of gewoon los: op de manier waarop de jeugd een eeuw geleden smulde van de avonturen in Bontekoe en Paddeltje. Waarmee niet wordt gezegd dat dit een jeugdboek is, maar wel dat ook jongeren met interesse in historische geschiedenis dit boek met plezier zullen lezen.
Heerlijk avonturenboek over een echte zeeheld.