Ronald Havenaar – Babyboomboek. ISBN 978-90-2826-036-8, 377 pagina’s, €22,50. Amsterdam: G.A. van Oorschot 2015.
Literatuuroverzicht van boeken die persoonlijke lotgevallen en politiek-maatschappelijke ontwikkelingen beschrijven in de jaren zestig en zeventig.
Historicus Ronald Wagenaar (1950) maakte studie naar de generatie Nederlandse babyboomers, geboren tijdens de geboortegolf van 1945 tot 1955. Wat lazen ze, wat vormde hen, hoe dachten ze?
Het beeld dat Wagenaar schetst is ontstaan uit zesendertig Nederlandstalige romans en non-fictieboeken die door de babyboomers in de jaren zestig en zeventig werden gelezen. Ronald Havenaar gebruikt vooral zijn eigen leeservaring. De keuze heeft hij gemaakt aan de hand van een aantal thema’s: beklemming, illusie, bevrijding en verval. Ieder thema leidt hij in en dan volgen per thema boekbesprekingen. Per thema is er ook nog een samenvatting. Hij sluit af met het hoofdstuk Stuurloze generatie, nog eens een algemene samenvatting. Dat het bij het Babyboomboek om een serieuze, historische studie gaat, blijkt uit de verwijzingen, de literatuurlijst en het personenregister.
De kenmerken van een bepaalde generatie beschrijven is eigenlijk ondoenlijk, want binnen een generatie zijn heel veel verschillen. Daarom moet je oppassen om niet te snel te generaliseren. Waren bijvoorbeeld alle babyboomers hippies en liepen ze als onderdeel van de protestgeneratie allemaal mee met de anti-Vietnamdemonstraties? Gelukkig beperkt Wagenaar zijn generatiebegrip zelf al in de inleiding: Babyboomboek gaat over de beter opgeleide bovenlaag van de ‘geboortegolvers’, het lezende deel van deze generatie.
Zesendertig boeken over hetzelfde aantal eigenschappen is wel wat veel om een generatie te beschrijven. Heel significante eigenschappen krijgen daardoor te weinig aandacht en tamelijk veel wat minder relevante eigenschappen krijgen te veel aandacht.
Deel II Illusie en deel IV Verval zijn hoofdstukken die minder belangrijke eigenschappen behandelen. De getatoeëerde Lorelei van Jaap Harten is een weinig gelezen boek dat volgens Havenaar de lezers laat kennismaken met een universum dat de hoogstpersoonlijke fascinatie van homo-erotiek koppelt aan de opkomst van het Duitse nazisme. Een wat vergezochte keuze. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de roman Erwin van Joyce & Co. Hier gaat het om eigenliefde, de kern van een levenshouding die afstand doet tot een samenleving in verval.
De Tweede Wereldoorlog komt wel aan bod, maar veel te weinig. Zo missen we boeken over de Jodenvervolging: Het bittere kruid van Marga Minco en niet te vergeten Het Achterhuis van Anne Frank. Ook boeken over het verzet missen we: De aanslag van Harry Mulisch, De donkere kamer van Damocles van W.F. Hermans en Het meisje met het rode haar van Theun de Vries en zo zijn er nog veel meer te noemen.
Ook het thema van de seksuele bevrijding komt wat mager aan bod. De schrijver noemt nog wel Ik Jan Cremer, maar gebruikt dat als voorbeeld van provocatie en niet zozeer van seksuele vrijheid. In dat verband had hij zeker de romans Turks fruit en Kort Amerikaans van Jan Wolkers moeten behandelen. Havenaar noemt in het hoofdstuk Bevrijding nog wel romans die naast seksuele bevrijding over een levenshouding van totale vrijheid gaan: Het leven is vurrukkulluk van Remco Campert en Liefde van Simon Vinkenoog.
Zeer geslaagd is het hoofdstuk Beklemming met romans over armoede, zuinigheid, bekrompenheid, onderdanigheid en huwelijkse misère. Dat geldt ook voor het hoofdstuk Bevrijding. Hier laat Havenaar zien dat er in de zestiger en zeventiger jaren ook sprake is van een ontwikkeling: van beklemming naar bevrijding. Bij bevrijding moeten we denken aan: studentenopstanden, verzet tegen autoritaire ouders, de emancipatie van de vrouw (Joke Kool-Smit) en streven naar een meer eigentijdse geloofsvertolking (Han Fortmann).
Deze studie gaat vooral over de wereld vanuit boeken. De titel Babyboomboek is echter misleidend, het beeld dat in het algemeen bestaat van babyboomers komt zeker niet uit de verf, voor de babyboomers zelf is het geen feest van herkenning. Al met al is het wel een heel rijk boek over literatuur uit de jaren zestig en zeventig.
Een zeer uitgebreid en degelijk boek met veel interessante informatie.