Rik Zaal – Zeventig. Notities over het ouder worden. ISBN 978-90-488-1948-5, 252 pagina’s, € 19,95. Amsterdam: Lebowski 2015.
Notities van een man die beseft dat hij oud is geworden.
‘Een winterboek’, noemde Rik Zaal het zelf, het boek met notities dat uitkwam toen hij zeventig werd, in – alweer Zaal: ‘de winter van mijn leven’. Het bevat 56 verhalen, bespiegelingen, columns, opwellende gedachten, bon mots en herinneringen die niet onder één noemer te vangen zijn. Tenzij die noemer ‘ouder worden’ is.
Wat is ‘ouder’? Een voorbeeld. Als puber, vertelt Zaal, was hij heel erg bezig met seks en neuken, kortom ‘de schitterende daad’. Hij en zijn vrienden dachten dat neuken het hoogst haalbare was in dit leven. Als je tijdens die schitterende daad in een staat van extase dood zou gaan, was dat de hoogst haalbare dood. Sterven op de kut, noemden ze dat.
Zaal vervolgt: ‘Vijfenvijftig jaar later moet ik daar niet meer aan denken’. Gewoon, omdat neuken niet meer het hoogst haalbare in dit leven is. Kijk, en dát is nu ouder zijn. Seks is ‘leuk werk’. Niet meer en niet minder.
In Zeventig is een man aan het woord die zowel de draak steekt met zichzelf en zijn leven in dat ouder wordende lichaam, als een man die met enige weemoed terugblikt in de tijd. De tijd dat je nog ‘aan niemand hoefde uit te leggen wie Wim T. Schippers is’, want Schippers heeft Zaal heel hoog zitten. En dat ‘hoog zitten’ is dan weer zo’n term die niet van ’toen’ is maar van ‘nu’ , de tijd van de jonge mensen. De tijd waarin steeds meer kinderen het werk van volwassenen lijken te doen. Ook al zoiets opmerkelijks.
Rik Zaal (1945) schreef voor diverse landelijke kranten. Ook maakte hij radio- en televisieprogramma’s. Hij schreef de een aantal reisgidsen en de roman Verlorenzoon.com.
Liefst, zo biecht de auteur op, zou hij weer radio of tv gaan maken of voor een krant of tijdschrift columns schrijven. Maar, en daarmee raakt hij de wonde van zijn leeftijd ze hebben hem niet meer nodig. Hij is puur door zijn jaren op een zijspoor gezet. Vandaar dus maar deze ‘stukjes’.
Het fenomeen ouder worden maakt Rik Zaak bij tijd en wijlen ook vrolijk. Als hij zich realiseert dat hij opeens naar vogels en de natuur kijkt (typisch iets voor oude mensen immers?), als hij regelmatig denkt bij mooie muziek: ‘dat is iets voor mijn crematie’, als hij steeds meer van Bach gaat houden en uiteindelijk tóch dat tweede huisje koopt, typisch iets voor oude mensen.
Hilarisch. Maar niet heel Zeventig is hilarisch van toon. Zo geeft de auteur in zijn bespiegelingen over politiek en oorlog blijk van een diepgevoelde enigszins treurige verbazing over de wereld die steeds nog niet leert. Stalin, Göring en Hitler figureren daarmee naast de broodnodige siësta, de artrose en het leeftijdsgemonkel op Facebook. Zaal vraagt zijn facebook-vrienden regelmatig naar hun mening over het ouder worden en vergast ons in dit boek op de fraaiste antwoorden die hij ontving.
Een heerlijk boek. Geef het aan junioren en waarschuw: dit is de tijd die je wacht. En geef het aan senioren voor de broodnodige lach. Lach en een grimlach, dat smaakt bitterzoet.
Zaal heeft met dit boek een heerlijk gerecht opgediend.