Philip Dröge – De schaduw van Tambora. ISBN 978-90-00-34360-7, 287 pagina’s, € 19,99. Houten: Unieboek / Het Spectrum.
Hoe de uitbarsting van een vulkaan het leven op aarde veranderde.
Op 10 april 1815 vond op het eiland Soembawa – toentertijd behorend tot Nederlands-Indië – een vulkaanuitbarsting plaats zoals nog nooit door een mens was aanschouwd. De vulkaan Tambora kondigde zijn geweld al weken aan, maar omdat de berg sinds de zevende eeuw ‘sliep’, bleef de bevolking in het gebied daar rustig onder. Niemand vertrok. Het zou wel loslopen.
Maar het liep niet los. Wie een vergelijking wil trekken met de bekende uitbarsting van de Vesuvius waarbij de stad Pompeï werd bedolven, vergelijkt een grasspriet met een oerwoud. Bij de uitbarsting van de Tambora kwam de energie vrij van 34.000 megaton TNT, dat is de kracht van het tegelijkertijd ontploffen van duizenden bommen van het Hirosjima-type. De knal werd meer dan 2500 km verder gehoord, de schokgolf reisde meerdere keren rond de aarde, bracht zeeën aan het kolken en zorgde overal voor tsunami’s.
Toen de eruptie begon, spuwde de lava in immense fonteinen omhoog en stroomde daarna uit in heel brede rivieren, het regende gigantische brokken steen, mensen noch dieren in de wijde omgeving werden gespaard: zodra zij het hete gas inademden stierven zij.
Een wolk van uiterst fijne as (as zo groot als een bacterie) steeg tot 43 km hoogte en verspreidde zich van daaruit met een snelheid van 200 km per dag over de aarde. Daar waar de aswolk hing, konden de zonnestralen de aarde niet meer bereiken, het werd donker, het klimaat veranderde.
Dat leidde tot grote temperatuurveranderingen in India, China, Europa, Canada, Amerika. Het sneeuwde en vroor in gebieden waar dat nooit eerder gebeurd was, daar waar wél winters waren, duurden die nu opeens tien maanden. Mensen werden ziek, er was overal hongersnood door misoogsten en er ontstonden vreemde epidemieën. Omdat regeringen de nood niet konden lenigen had dat weer politieke consequenties. Op die manier wierp de Tambora zijn schaduw over een groot deel van de wereld.
Philip Dröge is journalist, columnist en initiatiefnemer van het populairwetenschappelijk persbureau FAQT. Hij schrijft voor tijdschriften, treedt op als commentator bij radio- en tv-programma’s en houdt lezingen.
Begin in dit boek en je legt het niet meer weg. Hoofdstuk na hoofdstuk volgt de auteur de weg van de aswolken van de Tambora, hij duikt op in India, in China , maar ook in het door ijzige koude geteisterde Europa waar de sneeuw nog viel in mei en waar de kinderen op de velden graasden om wat dunne grassprieten binnen te krijgen nu koeien, geiten, honden, katten en alle andere dieren waren opgegeten.
Dit boek is gestaafd op gedegen onderzoek. Maar het mist de dorheid die dergelijke studies soms hebben. Integendeel, het is ontzettend spannend. Ademloos lees je hoe de wereld in 1815, 1816 en 1817 bukte onder de ranselende zweep van de natuur die op duizenden kilometers afstand de Tambora deed exploderen. Na 1817 richtte de wereld zich op, maar langzaam en ernstig verzwakt.
De Tambora was voor de eruptie 4300 meter hoog, nadien nog maar 2800 meter. Ga na wat er de lucht in vloog! Het is geen wonder dat veel mensen die te maken kregen met de gevolgen van de vulkaanuitbarsting, dachten dat het eind der tijden nabij was.
U valt van de ene verbazing in de andere.
Zoveel wetenswaardigs, zoveel opzienbarends en zó geweldig geschreven.