David Lagercrantz – Wat ons niet zal doden. Uit het Zweeds vertaald (Det som inte dödar oss) door Geri de Boer. ISBN 978-90-5672-533-4, 446 pagina’s, € 22, 50. Amsterdam: Signatuur 2015.
Het vervolg op Stieg Larssons Millennium-serie.
Op verzoek van de Zweedse uitgever schreef auteur en journalist David Lagercrantz (1962, onder andere bekend van Ik, Zlatan over de controversiële voetballer Ibrahimovic) een vervolg op de zeer populaire Millennium-trilogie. Een groot waagstuk. De uitgever heeft er alles aan gedaan om van deze thriller een echt Millenniumboek te maken. Zo zijn lettertype en hoofdstukaanduiding precies gelijk aan die van de ‘vorige’ delen. De grote vraag is natuurlijk: is het Lagercrantz gelukt Stieg Larsson te evenaren?
Het boek begint met de terugkeer van Frans Balder naar Zweden. Hij is een zeer geleerde computerdeskundige en hard op weg computers te ontwikkelen die slimmer zijn dan de mens. Zijn technologie van kunstmatige intelligentie is echter gestolen door de Russen. Bovendien had hij een conflict met zijn werkgever: redenen om terug te keren naar Zweden. De belangrijkste is echter zijn zorg om August, zijn autistische zoontje. Er wordt niet goed voor hem gezorgd, daarom wil hij dat zelf gaan doen. In Zweden hoort hij van de geheime dienst dat hij in groot gevaar verkeert. Met zijn zoontje sluit hij zich op in zijn goed beveiligde huis. Hij waarschuwt Mikael Blomkvist zodat deze over zijn nieuwe technologie kan schrijven.
David Lagercrantz
Photo: Magnus Liam Karlsson
Mikael Blomkvist zit in een dip en kijkt uit naar een nieuw sensationeel verhaal. Op het moment dat hij arriveert bij Frans Balder wordt deze doodgeschoten door een lid van de Spider Society, Russische maffia. August is getuige van de moord, maar wordt gespaard: hij kan toch niet praten. Wat de dader niet weet, is dat August een autistische savant is. Hij heeft een uitzonderlijk goed geheugen en hij kan goed tekenen, wat blijkt als hij een zeer gedetailleerde tekening maakt van de moordenaar van zijn vader. Tevens is hij zeer begaafd in de wiskunde.
Liesbeth Salander, de ander hoofdpersoon uit de trilogie, keert ook terug in dit boek. Zij doet pogingen om door te dringen in de systemen van de NSA (National Security Agency), een federale dienst die onder het Amerikaanse ministerie van Defensie valt. Deze dienst bespioneert het internet en telefoonverkeer in de hele wereld. Zij wil dat bestrijden. De schrijver zit hiermee midden in de actualiteit. Wij kennen immers klokkenluider Snowden die de afluisterpraktijken van de NSA onthulde. Mikael Blomkvist vraagt Liesbeth om hulp in de kwestie Balder.
Salander komt in contact met August. Zij ontdekt zijn wiskundige vermogens en legt hem ingewikkelde berekeningen voor met priemgetallen. De auteur beschrijft dit zeer uitvoerig met veel voorbeelden van getallen en formules. Liesbeth heeft deze berekeningen nodig om de systemen van NSA te analyseren.
Deze thriller kent verscheidene verhaallijnen: het tijdschrift Millennium dat een nieuwe commerciële, rechtse directie heeft, de Russische bende Spider die achter de technologie van Balder aanzit en die behalve hem ook diens zoon wil vermoorden, Mikael Blomkvist en zijn artikel over Balder. Het boek heeft veel personages met hun eigen verhaallijn, daarnaast gaat het ook om veel organisaties. Op een bepaald moment zijn drie organisaties naast elkaar bezig met onderzoek: NSA, de Zweedse geheime dienst en de Zweedse politie, dat maakt het verhaal soms ingewikkeld.
De schrijver heeft de drie Millenniumboeken goed gelezen. Hij blikt regelmatig terug, maar gaat met de personages naadloos verder. We krijgen in dit deel uitvoerige informatie over de gezinssituatie van de familie Salander. Veel aandacht wordt besteed aan het beeldschone zusje Camilla, een gevaarlijke vrouw die moeiteloos mannen verleidt, maar die ook keihard blijkt te zijn. Ze hoort bij de Russische gangsters van de Spider Society.
Voor we de vraag beantwoorden of deze thriller een echt Millenniumboek is, moet vastgesteld worden dat het om een zeer goed geschreven boek gaat met een ijzersterke plot. Het ademt echter een heel andere sfeer: afstandelijker, minder ruw, minder geweld. Het grootste verschilpunt is dat het tijdschrift Millennium met zijn directie niet langer het middelpunt vormt en dat geldt ook voor de hoofdpersonen. Er is geen sprake van een bijna bezeten werkende Mikael Blomkvist. Dat geldt in mindere mate voor Liesbeth Salander.
Geen ‘echte’ Millenniumthriller, maar wel zo goed dat we zeker uitkijken naar een vervolg (deel vijf dus).