Rosemary Sullivan – De dochter van Stalin. Het veelbewogen leven van Svetlana Allioejeva. Vertaald uit het Engels (Stalin’s Daughter. The Extraordinary and Tumultuous Life of Svetlana Alliluyeva) door Ton Heuvelmans. ISBN 978-904-452-510-6, 567 pagina’s, €29,95. Breda: De Geus 2016.
Biografie van Svetlana Stalina, dochter van Sovjetdictator Joseph Stalin.
Hoe zou het zijn om de dochter te zijn van iemand die op het wereldtoneel een enorme rol heeft gespeeld? Hoe kun je een eigen leven leiden als iedereen je vader kent? Hoe kun jij dan je eigen stempel drukken? Deze vraag staat centraal in deze biografie
Svetlana wordt in 1926 geboren, haar moeder overlijdt als zij zes jaar oud is. Ze blijft achter met een vijf jaar oudere broer en een vader van wie ze zielsveel houdt, maar die er nooit is. Ze wordt opgevoed door gouvernantes. En ondanks alle pracht en praal in de omgeving aan het Rode Plein is haar opvoeding zeer communistisch: streng en sober.
Zelf is ze ook overtuigd communiste tot er twee dingen in haar leven gebeuren die dat veranderen. Ze wordt verliefd op een man van Joodse afkomst. Als haar vader daar achter komt wordt hij tot vijf jaar dwangarbeid veroordeeld. En ze leest in een blad dat haar moeder zelfmoord heeft gepleegd. Hierdoor verandert het beeld van haar vader totaal en ziet ze hem als de dictator die hij is.
Na twee mislukte huwelijken waaruit een zoon en dochter worden geboren verandert haar leven doordat ze een Indische man ontmoet. Maar ze mag niet hem trouwen omdat hij een buitenlander is. Als hij overlijdt is dit de druppel voor Svetlana en ze besluit te vluchten naar de Verenigde Staten. Dit doet ze in 1967 via de ambassade van de Verenigde Staten in India. En dat is het startpunt van het boek.
Met wat geluk en toevalligheden komt ze in de VS terecht. Maar ook haar vlucht naar daarheen zorgt er niet voor dat ze kan loskomen van haar vader. Na nog een mislukt huwelijk, een terugkeer naar Rusland, een verblijf in Engeland en wederom de VS, overlijdt Svetlana op 84-jarige leeftijd aan kanker.
Het boek geeft een zeer interessante inkijk in de recente geschiedenis, het communisme, de koude oorlog en de val van de Sovjet-Unie. Daarnaast is het een zeer persoonlijk verhaal van een vrouw die aan de ene kant van haar vader houdt, maar aan de andere kant ook ziet wat voor monster hij is en hem probeert te ontvluchten. Dat blijkt onmogelijk.
Het is een heel dik en uitgebreid boek, het resultaat van vele jaren onderzoek van de schrijfster, de Canadese dichter en literatuurprofessor Rosemary Sullivan (1947). Dit maakt het ook soms wat taaie kost. Bepaalde beschrijvingen duren wel erg lang en maken het boek niet zozeer een ontspannen roman, maar meer een goed geschiedenisboek.
Een gedegen en interessant boek.
Aan dit boek is tevens speciale aandacht besteed tijdens het programma Zomeravond van MeerRadio op maandag 18 juli 2016. Het geluidsbestand kunt u hieronder aanklikken.