Maria Genova & Tanja Borggreve – Als afscheid pijn doet. Het schuldgevoel van een achterblijver bij zelfdoding. ISBN 978-90-8975-621-3, 224 pagina’s, € 16,95. Meppel: Just Publishers 2016.
Hoe de hoofdpersoon de zelfmoordpoging van haar moeder en de zelfmoorden van twee nauw betrokkenen heeft ervaren en verwerkt.
Op het omslag staat nadrukkelijk dat het om een waar gebeurd verhaal gaat. Zo’n boek lees je toch anders. Tanja Borggreve maakte het echt allemaal mee en kwam er uit als een zelfbewuste, sterke vrouw. Ze vertelde haar verhaal aan Maria Genova (1973). Die schreef al eerder levensverhalen van anderen op en behandelde zaken als kindermishandeling, vrouwenhandel en cybercrime.
Het eerste deel van het boek gaat over de jeugd van Tanja. Haar ouders zijn boven de vijftig en ondernemen niets met de kinderen. Tanja wordt gepest omdat ze oude ouders heeft. Het ergst is echter om te leven met een manisch-depressieve moeder. ’s Ochtends kan ze lief en vrolijk zijn, maar ’s avonds verwijtend en heel onvriendelijk. De hefstigste ervaring heeft ze als haar moeder een zelfmoordpoging doet.
Tanja is in haar relaties niet al te gelukkig. Ze is een knappe blonde vrouw en haar vriendjes gedragen zich erg bezitterig en jaloers. Robbie met wie ze een tijd samenwoont, mishandelt haar en Danny bij wie ze een kind krijgt, gaat vreemd.
Het heftigste gedeelte is dat waarin twee zelfmoorden worden beschreven. Om niet alles weg te geven van de inhoud gaan we daar niet verder op in. Behalve dat Tanja tijdelijk in een inrichting belandt. De behandeling daar was niet aan haar besteed. Het wordt wel duidelijk dat het meer gaat om vaste procedures en dat een betrokken, persoonlijke begeleiding ontbreekt..
Naast alle ellende is het heel positief om mee te maken dat Tanja zelf alle narigheid doorstaat en te boven komt. Ze ontwikkelt zich tot een persoonlijkheid die op haar werk gewaardeerd wordt en die zich in de maatschappij zeer assertief gedraagt.
Het verhaal van Tanja wordt heel snel verteld. Eén voorbeeld. Binnen enkele bladzijden leert ze de militair Danny kennen, ze heeft hem zelf benaderd. Ze gaan al snel samenwonen. Danny blijkt aan smetvrees te lijden en wordt daarvoor behandeld. Hij mishandelt iemand en gaat naar de gevangenis. Danny wordt ontslagen en wordt depressief en vader en dat alles wordt beschreven op vijf bladzijden. Veel wordt overgeslagen en er is weinig ruimte voor verdieping. Het is vooral een verslag van de gebeurtenissen.
Tanja’s verhouding met haar moeder blijft raadselachtig. In haar kindertijd was het rampzalig. Als ze volwassen is en niet meer thuis woont lijkt de verhouding ineens normaal. Over de moeder horen we bijna niets. Hoe gaat het met haar na haar zelfmoordpoging? Als haar ouders bejaard worden en naar een verpleeghuis gaan wordt de omgang met hen zelfs liefdevol. Mooi om te lezen.
Het boek wordt gepresenteerd als het boek dat gelezen moet worden door lotgenoten, mensen die in familie of vriendenkring een zelfdoding meegemaakt hebben en zich daar schuldig over voelen. Zij kunnen daar iets aan hebben bij de verwerking.
In het nawoord benadrukt Maria Genova dat het aantal zelfdodigen onder jongeren het hoogst is. Ze geeft vele voorbeelden van mensen die het wilden doen, maar door hun familie of vrienden werden weerhouden. Ze hoopt dat het boek mensen aanmoedigt om hun vrienden en geliefden goed in de gaten te houden en om mensen die in hun omgeving een zelfmoord meemaakten te steunen. Ik kan me niet goed voorstellen dat dit boek daar geschikt voor is. De manier waarop Tanja haar verdriet verwerkt, is heel heel specifiek en ook nog eens gruwelijk. Geen voorbeeld dus.
Ondanks de opeenstapeling van ellende in het leven van deze jonge vrouw is dit boek geen tranentrekker. Het is een grote verdienste dat de tragiek niet melodramatisch verteld wordt. Het boek leest prettig en je gaat meeleven met de hoofpersoon.
Meeslepend waargebeurd verhaal.