Marco Daane– Bier in Nederland, een biografie. ISBN 978-90-450-2868-2, 448 pagina’s, € 24,99. Amsterdam / Antwerpen: Atlas Contact 2016.
Uitgebreid boek over de historie van bier.
Dit boek gaat over Nederlands bier en over het in Nederland geïmporteerde bier en de reactie daarop van de Nederlandse brouwers. Het bevat een duizelingwekkende hoeveelheid informatie over brouwprocessen, de historie van bier, bier in de literatuur (zie de meer dan indrukwekkende lijsten achterin het boek met citaten, bronnen, archieven, literatuur en naslagwerken).
Marco Daane (1959) schrijft vooral over literatuur. Hij is redacteur van het literair tijdschrift De Parelduiker. Vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw volgt hij tevens de biercultuur op de voet.
Waarom dronk men bier? Niet als verkoelend drankje op het terras en ook niet om een goede voetbalwedstrijd af te sluiten maar omdat je bij gebrek aan zuiver water toch iets moest drinken. Rivieren en kanalen werden ook als riool gebruikt en schoon stromend water (uit de kraan) bestond sowieso niet. Regenwater en zuivel waren alternatieven. Maar dat was ook niet altijd voorhanden. Bier was smakelijk houdbaar gemaakt water.
Ik heb heel lang gedacht dat bier hetzelfde was als pils. En dat dat het product was dat door de eeuwen heen gedronken werd. Niets is minder waar. Pils is een biertje dat pas halverwege de negentiende eeuw werd uitgevonden en hier pas echt voet aan de grond kreeg met de uitvinding van de koelmachines aan het einde van de negentiende eeuw.
Bier was tot de (vroege) middeleeuwen heel iets anders dan wat we nu drinken. Het werd ook gemaakt met andere grondstoffen: haver en gruit: een kruidenmengsel met vooral veel gagel (altijd gedacht dat dat een Maarten-Toonder-woord was, tot nu dus). Bier was ooit een drank zonder schuim, ongekoeld te drinken, voedzaam en niet helder. Met grote verschillen in alcoholpercentages tussen de diverse bieren.
Door de eeuwen heen heeft bier enorme ontwikkelingen doorgemaakt. De Duitsers, Belgen Engelsen en Nederlanders beconcurreerden elkaar suf. Met wisselend succes voor de Nederlanders. Bier was niet een standaard product dat maar eindeloos door geproduceerd werd. Er is zoveel te variëren met de paar ingrediënten die er in bier zitten: Wat is je waterkwaliteit, hoeveel en wat voor graan gebruik je in welke verhoudingen, hoe behandel je je graan om het geschikt te maken om er bier van te brouwen, wat voor gist gebruik je of komt er uit de lucht naar je brouwsel toe gewaaid, wat voor en hoeveel hop, wat voor temperaturen, hoe lang laat je het koken…. eindeloos zijn de variaties om verschillende bieren te brouwen. Ook toen was men gevoelig voor de waan van de dag. Het is verbazingwekkend hoe snel de nieuwe biersoorten terrein veroverden.
Na de Tweede Wereldoorlog heeft pils in Nederland vrijwel alle andere soorten bier uit de markt gedrukt. Tot er in de jaren 80 van de twintigste eeuw weer schoorvoetend de eerste andersoortige bieren aan populariteit begonnen te winnen. En terecht. Want met dit boek wordt duidelijk wat voor ongelofelijk veelzijdige drank bier is en kan zijn.
Gedegen boek voor iedereen die geïnteresseerd is in bier en geschiedenis. Tevens inspiratie voor allen die de eerste schreden op het bierbrouwpad hebben gezet.