Kemal Rijken – Van der Laan. Biografie van een burgemeester. ISBN 978-90-263-3391-0, 429 pagina’s, € 21,99. Amsterdam: Ambo | Anthos 2016.
Biografie van Amsterdams burgemeester Eberhard van der Laan.
Eberhard van der Laan (1955) is nog niet zo lang geleden herbenoemd tot burgemeester van Amsterdam. Hij heeft inmiddels al een indrukwekkende carrière binnen en buiten de politiek achter de rug. Het kan zijn dat hij ook zijn tweede ambtstermijn volledig uitdient, maar als zijn partij, de PvdA, geroepen wordt tot het leveren van ministers of misschien een minister-president, zou Van der Laan zeker een prima kandidaat zijn.
Het ligt dan eigenlijk niet voor de hand dat op dit tijdstip in zijn loopbaan al een biografie van Van der Laan verschijnt. De auteur, politicoloog en journalist Kemal Rijken (1980), heeft zich daarvan niets aangetrokken. Van der Laan heeft het boek niet geautoriseerd en er ook niet aan meegewerkt. Anderzijds heeft hij Rijken niets in de weg gelegd bij het verzamelen van zijn materiaal. Hij sprak met familieleden, vrienden en andere betrokkenen, waaronder Ahmed Aboutaleb, Roger van Boxtel en Lodewijk Asscher. Ook zijn zuster, jeugd- en andere vrienden, oud-collega’s en ambtenaren werkten mee.
Het boek begint met de geruchtmakende pedofilie-affaire, waarvoor in december 2010 een medewerker van het kinderdagverblijf Het Hofnarretje werd aangehouden. Hij zou tientallen kinderen hebben misbruikt. De schrijver laat zien hoe Van der Laan, nog maar pas in functie, persoonlijk de informatie van de ouders op zich neemt en dat met veel tact en inlevingsvermogen doet. De wittebroodsweken lijken nu echt voorbij. Voor deze dag was Van der Laan de burgemeester van Amsterdam en na deze dag is hij voor veel mensen de burgemeester.
De auteur heeft zich niet tot Van der Laans politieke loopbaan beperkt, maar er een echte biografie van gemaakt. Eberhard Edzard van der Laan groeide op in Rijnsburg, in een gereformeerd doktersgezin. Zijn ouders waren tijdens de Tweede Wereldoorlog actief in het verzet. Hij bezoekt achtereenvolgens de plaatselijke Julianaschool, een christelijke lagere school, de christelijke Leidse Houtschool en het gymnasium van het gereformeerde Visser ’t Hooftlyceum in Leiden. In zijn vrije tijd voetbalt hij bij Rijnsburgse Boys en wordt al jong fan van Ajax, wat hem later goed van pas komt. Op de middelbare school is hij vooral actief in ‘buitenschoolse activiteiten’. Hij begint shag te roken. Op vijftienjarige leeftijd worden Ineke de Jonge en Eberhard verliefd op elkaar. Bij de keuring voor de militaire dienst wordt afgekeurd met S5, ‘stabiliteit’, waarover veel sterke verhalen in omloop zijn. Rijken merkt fijntjes op: De vraag is hoe deze intelligente gymnasiast aan S5 is gekomen.
Na hun eindexamen in 1974 gaan Ineke en Eberhard samenwonen in Brussel, waar Eberhard aan de studie medicijnen begint en daar ook weer vrij snel mee stopt. Ze verhuizen naar Amsterdam, waar Eberhard zich aan de VU inschrijft. Hij verdient zijn geld als taxichauffeur en wordt in 1976 lid van de PvdA, waarvoor hij al snel ombudswerk gaat verrichten.
Het is onmogelijk om in deze recensie het levenspad van Van der Laan verder op de voet te volgen, maar wees gerust, het staat allemaal in dit boek. Op privégebied zijn omzwaaien naar de rechtenstudie, waarin hij in 1983 cum laude afstudeerde, de breuk met Ineke, de nieuwe relatie met Luit Tabak en later zijn huwelijk met zijn veel jongere Femke Graas en zijn succesrijke loopbaan als advocaat. Op politiek gebied heeft de auteur nog veel meer te melden, onder meer hoe de roemruchte Jan Schaefer hem de kneepjes van het vak bijbracht. Ook zijn fractievoorzitterschap van de Amsterdamse PvdA, zijn ministerschap en tenslotte zijn burgemeesterschap komen uitgebreid aan de orde.
De auteur legt veel nadruk om Van der Laan als bemiddelaar en zoeker naar compromissen. Een aimabel mens, die als het moet ook keihard kan zijn.
Wat ik mis is zijn rol als voorzitter van de Stadsregio Amsterdam. Voordat Van der Laan aantrad hadden de bestuurders van de omliggende gemeenten vaak een gloeiende hekel aan de arrogantie van de Amsterdamse bestuurders. Van der Laan legt hun niet zijn wil op, maar behandelt hen als partners. Ze hebben elkaar nodig. Dat heeft hem en zijn stad veel goodwill opgeleverd.
Goedgeschreven biografie over een bijzonder interessante bestuurder.
Op woensdag 29 september 2016 werd ook aandacht aan dit boek besteed in het programma Puur Cultuur van MeerRadio. Het geluidsbestand kunt u hieronder aanklikken.