Annelies D’Hulster – Nooit meer thuis. Onderweg van West-Afrika naar Europa. ISBN 978-94-6310-087-8, 390 pagina’s. Antwerpen: Polis 2016.
In het voetspoor van de duizenden Afrikaanse migranten voor wie Europa ‘de hemel’ is.
Komt er één Gambiaan, Burkinabé of Senegalees Europa binnen, dan wordt hij met nieuwsgierigheid begroet. Hij wordt welkom geheten en bij de hand genomen om hem waar nodig te helpen.
Komen er duizenden Afrikanen naar Europa, dan verliezen die hun identiteit. Ze worden beschouwd als ‘probleem’. Toch kwamen de eerste migranten met hetzelfde doel als hun volgers. Ze willen beter onderwijs, geld verdienen, gelukkig zijn. Voor de vervulling van die menselijke wens zetten ze alles opzij, geven ze al hun spaargeld uit en ondernemen ze levensgevaarlijke tochten om de zee maar over te steken, de zee als grens van Europa. Daarbij laten duizenden het leven.
Maar weten ze wel waaraan ze beginnen? Hebben ze enig idee wat hen in Europa te wachten staat? Weten ze hoe gevaarlijk de zeereis is? Zijn ze voorbereid op jarenlange procedures die vaak eindigen in een uitzetting? De auteur besloot met de reizigers te gaan praten. Niet alleen met degenen die al in asielcentra zitten, maar vooral met degenen die nog in Afrika wonen en plannen maken om te vertrekken. Ze reisde af. Naar Gambia, Senegal, Mauretanië, Mali, Burkina Faso en de woestijn van Agadez in Niger. En concludeerde onder meer: Ze zijn arm omdat ze denken dat zij ’t zijn. De waarheid was hoe zij ‘t beleefden. Dat is hún verhaal. Wat ons bindt is de gezamenlijke zoektocht naar geluk en een beter leven. De schrijfster reisde mee van plaats tot plaats, deelde hun armoede, hun zweet, hun honger en emoties, hun angsten en hun hoop.
Annelies D’Hulster (1984) studeerde moraalwetenschappen en ontwikkelingssamenwerking. Ze was coördinator van VIA vzv, dat internationale interculturele uitwisselingen organiseert. Ze werkte als vrijwilliger in Zuid-Afrika, Oeganda, Tanzania en Peru. Ze schrijft voor Mo.be en deredactie.be.
Wie een uitputtende reis door West-Afrika gaat maken heeft veel voorbereidingstijd nodig. De schrijfster besloot die niet te nemen. Ze wilde, net als de reizigers waarmee zij zou oplopen en praten, in het diepe springen en zien waar ze terecht kwam. Alleen dan zou ze een eerlijk verhaal kunnen schrijven. Alleen dan zou ze de motieven van hun keuze kunnen doorgronden.
Denkt men in Europa al gauw dat iedere migrant (tenzij hij voor oorlog en geweld vlucht) een gelukzoeker is, De auteur ontdekte dat iedere reiziger een ander verhaal had. De meesten was de tocht overkomen, ze waren in het kielzog van een familielid op pad, reisden een geliefde na en dachten dat elders, als aan het eind van de regenboog, een pot met goud op hen wachtte. Duidelijk werd wel dat de echte overlevers kameleons moesten zijn.
Citaat: Als je je land verlaat voor een tocht in het onzekere, niet wetend wanneer de terugkeer zal zijn, kun je je maar beter aanpassen. De overlevers zijn de kameleons. Tolerantie en pragmatisme zijn eigenschappen die je snel aanleert, als het maar moet.’
Dit is een fascinerend en een heel confronterend boek. Na lezing kijk je anders naar de jonge Afrikaanse migranten. Gelukszoekers? Ja, wat dan nog? Zijn wij dat dan niet allen? Het is een vol empathie geschreven moedig en warmbloedig boek. Achter de aantallen asielzoekers gaan mensen en hun dromen leven, achter de kille cijfers van doden hoor je familieleden huilen.
Het woord ‘verplicht’ staat mij tegen. Maar wie een mening poneert over vluchtelingen doet er goed aan eerst dit boek te lezen.
Een ontroerend document.