Geert Mak – De levens van Jan Six. Een familiegeschiedenis. ISBN 978-90-450-3184-2, 447 pagina’s, €34,99. Amsterdam: Atlas Contact 2016.
Een familie van stand sleept wat mee door de tijd…
Amstel 218. Dat is sinds een aantal eeuwen het adres van Jan Six en zijn familie en van een immense kunstschat, door Six en zijn voorouders vol passie verzameld. Als historicus en schrijver Geert Mak op dit adres een rondleiding krijgt van de heer des huizes komt hij oog in oog te staan met Jan Six I en met diens moeder (en oermoeder van het geslacht) Anna Wijmer, beiden geschilderd door Rembrandt, een vriend van de eerste Six. Maar dat is niet alles. Het huis, 45 vertrekken groot, hangt en staat van boven tot onder vol kunstschatten van beroemde kunstenaars. Op zolder bevindt zich het familiearchief, zo’n 100.000 stukken die allemaal het bestuderen waard zijn. En dat is, wat Mak is gaan doen.
Het was een heidens karwei, een fascinerend karwei. Mak begroef zich ruim drie jaar lang in de geschiedenis van de familie. Aanvankelijk was hij van plan er een ‘klein project tussendoor’ van te maken. Maar de ‘Sixen’ zijn te groot om klein te krijgen. Vroeger in de Gouden Eeuw, maar nu nog steeds.
Vierhonderddertig jaar familiegeschiedenis laat zich niet vangen in een samenvatting. Pagina na pagina doet de lezer van dit boek nieuws op uit een ver verleden. Het verleden van de acht ‘Jannen’, maar ook van de stad Amsterdam waar de Sixen als een der rijkste families eeuwen lang de geschiedenis mede-schreven. Daarbij tekent Mak niet alleen in Rembrandteske lijnen de grootheid van deze familie, maar beschrijft hij ook het leven van ‘het grauw’. En van de mensen die de Sixen dienden, van de lokale adel, de kooplieden, de huwelijkskandidaten voor de jongens en meisjes Six – zo mogelijk moest de oudste Jan een flink kapitaal aantrouwen want stand ophouden kostte geld, ook het nageslacht moest rijk kunnen leven. En natuurlijk al die onmisbaren die zorgden dat de alledaagse dingen vlekkeloos konden verlopen: het onzichtbare personeel, de leveranciers, de medeburgerij.
Geert Mak (1946) schrijft altijd over geschiedenis alsof het ‘tegenwoordige tijd’ is. Zijn boeken zijn in vele talen vertaald. Dit is zijn vierde Amsterdamse boek, waarin Mak via de familie Six de machtige kant van de maatschappij laat zien.
Het verhaal van de familie Six is tevens het verhaal van de maatschappelijke ongelijkheid. Het is geen bewust onderdrukken wat rijken doen, het is een instandhouding van een ordening die eeuwen gold en ook in de eenentwintigste eeuw nog norm is. Want de Jan Six uit 1585 verschilt niet wezenlijk van de ‘chic’ van deze tijd. Met dien verstande dat de huidige managerscultuur toen een andere naam had, maar hebzucht was wel van alle eeuwen.
De familie Six heeft altijd status ontleend aan zijn kunstcollectie. Kapitaal werd belegd in kunst. Daarmee is een museale collectie opgebouwd, de twee Rembrandts werden al genoemd, maar in het pand aan de Amstel zijn ook werken van Vermeer, Van Dyck, Titiaan, Tintoretto en Brueghel te bewonderen.
Eigenlijk zijn de acht levens van de acht ‘Jannen’ Six elk een geschreven familiegeschiedenis waard, in plaats van die ene die Mak schreef.
Dit is een formidabel boek. Een boek waarin niet alleen 430 jaar Six tot leven komt, maar tevens 430 jaar stads- en kunstgeschiedenis.
Een boek om te lezen en te herlezen, zoveel boeiends staat erin.
N.B. De Six Collectie heeft het afgelopen decennium 8 miljoen euro subsidie ontvangen voor het beheer van de kunst en het onderhoud van het immense pand. De familie wil dat het huis aan de Amstel privéhuis blijft en de overheid wil voor het subsidie iets terug. Daarom kunnen geïnteresseerden het huis (gratis) van binnen bekijken in groepjes van maximaal 4 personen en op afspraak. Kijk daarvoor op www.collectiesix.nl.