Fatima Mernissi – Achter de sluier. Vertaald uit het Frans (Sexe idéologie islam) door Mieke Peters. ISBN 978-90-4453-771-0. 188 pagina’s, €17,50. Amsterdam: De Geus 2016.
De islam en de strijd tussen de seksen.
De wereld van moslimvrouwen en moslimmannen wordt strikt gescheiden gehouden. De westerse maatschappij ziet dat van buitenaf aan de presentatie in kleding en gedrag, maar dat is geen scheiding als demonstratie van normen en waarden naar onwetende derden. Ook binnen de moslimgemeenschap zelf houdt men die tweedeling in stand.
Uit dit boek blijkt dat dit gegeven nog lang geen verleden tijd is. Man en vrouw presenteren zich naar buiten als waren zij goed en kwaad. Aanraakbaar en redelijk sociaal, onaanraakbaar en met de ogen en de mond gesloten.
Wordt het niet eens tijd, zo vraagt Mernissi zich af, voor een discussie over dit kennelijk heikele punt? Moeten ook de familieverhoudingen niet eens in ogenschouw worden genomen en op moderne wijze worden herwaardeerd?
Bestaat er een wetteloosheid op seksueel gebied voor mannen? Wat is de economische basis van de seksuele anomie in het huidige Marokko? Op elke vraag geeft de islamitische wereld specifieke mannen- en vrouwenantwoorden. Die lopen vaak ver uiteen.
Alleen al het stellen van dergelijke vragen, het onder woorden brengen van twijfel roept ongenoegen op bij hen die streng in de leer zijn of de voordelen genieten (de mannen), waar de onderdrukte groep – de vrouwen – (ook hier geldt: tenzij ze streng in de leer zijn, maar onder druk van wie is dat dan?) hopen op de dag dat de ketenen van hun sekse worden doorbroken.
Mernissi schroomt niet in een apart hoofdstuk de ‘heilige schoonmoeder’ eens flink de oren te wassen. Zij is niet alleen een van de belangrijke belemmeringen voor echtelijke intimiteit, maar belet haar zoon, die traditiegetrouw zeer aan zijn moeder hecht, ook een huwelijk uit liefde te sluiten. Zíj kiest de bruid. Zoonlief zegt ja en amen.
Fatima Mernissi (1940-2015) durfde feministe en publiciste te zijn in een maatschappij waar de vrouw moest zwijgen.
De auteur is weliswaar overleden, maar haar boeken en de vragen die zij daarin te berde brengt, zijn nog steeds bijzonder actueel. Dit boek is van belang voor islamitische vrouwen, maar evenzeer voor hen die de rol van de islamitische onderdrukte vrouw beter wil leren kennen. Die kennis kan van pas komen om de vrouw tegemoet te komen in discussies en elkaars taal te leren spreken.
Dit boek vol essays is nauw verbonden met het boek vol islamitische sprookjes Het verboden dakterras. De lyriek uit dat boek wordt maatschappelijk vertaald naar dit boek. Koop ze samen en lees ze achter elkaar. Eerst de sprookjes, dan de essays.
Van harte aanbevolen.