Hans Rooseboom en Ileen Montijn – Nederland in kleur 1907 – 1935. ISBN 978-90-5937-467-6. €19,99. Amsterdam: Bas Lubberhuizen 2016.
De betoverende wereld van de autochrome fotografie.
Oude foto’s zijn zwart wit of sepia: een donker grijsbruine tint. Sommige van die afdrukken werden daarna met potlood ingekleurd en gaven zo alsnog de indruk van oude kleurenfoto’s. Pas in 1960 kon de consument zelf kleurenfoto’s gaan maken.
Toch werd er toen al meer dan een eeuw geëxperimenteerd met allerlei procedés die tot kleurenbeeld moesten leiden. Eén van die manieren was de autochrome, een beeld gevangen tussen twee plaatjes glas. Net als bij dia’s moet je de autochrome tegen het licht houden om hem te bekijken. Deze manier van fotograferen bestond sinds 1907 en duurde tot begin jaren dertig, toen de fabricage van de benodigde kleurgevoelige glasplaten werd gestaakt.
In dit boek laten de auteurs ongeveer honderd autochromes zien, en geven daarbij tekst en uitleg over de ontwikkelingen binnen deze wondere wereld van de ‘poeder-fotografie’.
De getoonde autochromes zijn zonder uitzondering stemmig, dragen de betovering van gematteerde, gepoederde kleuren in zich. Het zijn stillevens, poëtische beelden en het lijkt alsof over iedere kleur en over ieder beeld op de autochrome is nagedacht, alsof er een schilder bezig is geweest een zo mooi mogelijke compositie neer te zetten. En dat maakt de autochromes ook zo wonderlijk, de wetenschap dat het er geen aquarelverf aan te pas gekomen is omdat er niet gecreëerd, maar gevangen is. De talloze kinderen, meest dochters van fotografen, zijn aan tafel neergezet: ‘goed stilzitten, papa gaat je fotograferen’, wel heel iets anders dan het digitale beeld waarin de een de ander klikt.
De tekst en uitleg over het gevolgde procédé als revolutie in de fotografie is boeiend. De beelden staan er bijna los van: twee boekjes in één band, als proza en poëzie samen.
Hans Roosenboom is conservator fotografie van het Rijksmuseum. Ileen Montijn (1952) is historica en publiciste.
Dit boekje vol zeldzame beelden laten zien dat de wereld vroeger niet alleen zwartwit was. Deze foto’s doen mij onmiskenbaar denken aan het werk van de schilders van de Haagse School. En roepen daarmee een nostalgie op naar de dagen van toen en weleer.
Prachtig boekje voor liefhebbers van lang vervlogen tijden.