Annemieke Hendriks – De tomaat en de bizarre wereld van vers voedsel. ISBN 978-90-468-1419-2, 384 pagina’s, € 24,99. Amsterdam: Nieuw Amsterdam 2016.
De tomaat als multiculturele hightech-groente is de trots van de Nederlandse export.
De tomaat is de meest geliefde groente in Europa en Nederland is de belangrijkste exporteur ervan. Ondanks de tuinders in Spanje, Hongarije, België, Roemenië en Polen, ondanks de Duitse patentkundigen en gifexperts, de Oostenrijkse bio-activisten, is Nederland het grootste tomatenland. Nederlanders zijn de hoofdrolspelers in dit boek. Wij, zaadveredelaars, telers, biowetenschappers, campagnemakers, kassenbouwers, smaaktesters, handelaren, landbouwbureaucraten, marktkenners, uitzendmanagers en – mirabile dictu – niet de grootste eters van de tomaat.
De auteur leidt de lezer langs de wegen van de tomaat. Over het zaad en de doodsangsten voor de genetisch gemodificeerde tomaat, over de bevruchting en de patenten. Vaderlandse trots houdt het niet droog als we mogen vaststellen hoe Nederlandse tomatentelers vroeger in den vreemde pionierden en in bijvoorbeeld Spanje en Hongarije successen boeken. Daarbij komt vanzelfsprekend de techniek in de schijnwerpers te staan. De Nederlandse bouw van kassen staat aan de top en heeft tot in Noord Korea een glanzende reputatie waar het gaat om de beheersing van de grote drie: lucht, water en warmte. En als kleine vierde: grond.
Annemieke Hendriks (1960) is auteur en journalist. Ze schrijft voor Nederlandse en Duitse kranten en kreeg de Louis Hartlooper-prijs voor het boek De pioniers – Interviews met 14 wegbereiders van de Nederlandse Cinema.
Behalve de teelt van tomaten en de bouw van kassen komen ook de problemen ruim aan de orde. Want waren de verse veldtomaten die oma in de tuin teelde niet de allerlekkerste ooit? En waar zijn de 3200 oude tomatenrassen van weleer? Moeten we die zoeken in vervuilde stadstuintjes van Wenen? Of iets heel anders, wat moeten we vinden van Afrikaanse arbeiders die in Italië slavenarbeid verrichten in de tomatenteelt?
Natuurlijk ook een heldere analyse van het ‘Wasserbomben-schandaal’ van 1994. De Duitsers werd aangepraat dat de Hollandse tomaat waterig was en veel minder smakelijk zou zijn dan de sonnengereifte tomaten uit Spanje. Uiteindelijk bleek de hoofdschuldige de domme Duitse huisvrouw die uit angst dat de tomaat zou schimmelen of bederven, tomaten (nog steeds) in de koelkast bewaart. Elke tomaat verliest daar onder de twaalf graden alle smaak en wordt dan automatisch een ‘waterbom’.
Buitengewoon spannend en onderhoudend zijn de talloze pagina’s over de handel in tomaten. Af en toe slaat de verbazing flink toe. De boycot van tomaten door Rusland blijkt geen strop, maar een leuke uitdaging.
Nog verrassender is dat talloze vrachtauto’s met tomaten kris kras door Europa toeren. Een kwart van de miljard kilo Nederlandse tomaten wordt eerst ingevoerd. Dit soort handel beperkt zich overigens niet tot tomaten. In Nederland worden geen grapefruits geproduceerd, maar Nederland is wel de grootste exporteur van deze citrusvruchten. Het rondrijden met handel door Europa heet Food Chain Madness. Doen ze ook met varkens. Rondrijden tot je er de juiste prijs voor krijgt of de belangrijkste klant hebt bediend. Een beetje tomaat kan onder de juiste condities (niet te koud!) wel 2500 kilometer aan.
Tenslotte, de tomaat is veilig, ze bevat geen ziektekiemen, heeft een stabiele smaak en kan worden beschouwd als gezond voedsel. Het onderzoek naar dit alles komt als erg betrouwbaar over.
Een geweldig leuk en informatief boek voor iedereen die zich afvraagt Wat zullen we eten?