Fik Meijer – Petrus. Leerling, leraar, mythe. ISBN 978-90-2530-465-2, 230 pagina’s, € 19,99. Amsterdam: Atheneum 2016.
Het leven van de apostel Petrus zoals dat beschreven is in het Nieuwe Testament en in apocriefe boeken.
Het boek bestaat uit drie delen. Petrus als discipel van Jezus is het eerste deel dat als bronnen de vier evangeliën (Mattëus, Marcus, Lucas, Johannes) heeft. Het tweede deel gaat over Petrus die na de hemelvaart van Jezus het evangelie verkondigt aan de joden. De bron is het Bijbelboek De handelingen van de apostelen. Het derde deel dat gaat over Petrus in Rome is geheel gebaseerd op apocriefe geschriften.
Fik Meijer (1942) was hoogleraar in de zeegeschiedenis van de klassieke oudheid en in de oude geschiedenis. Naast wetenschappelijke publicaties schrijft Meijer de laatste vijftien jaar boeken over zijn vakgebied voor een breed publiek. De boeken Paulus, Jezus en Petrus zijn daarvan voorbeelden.
Het verhaal over Petrus begint met zijn roeping. Hij is met drie andere vissers aan het vissen in het Meer van Galilea. Als Jezus langsloopt spreekt hij hen aan en vraagt of ze mee willen gaan. In de Bijbel wordt dat in enkele zinnen verteld. Meijer wijdt er veel meer aandacht aan. Hij vindt het een wonderlijke geschiedenis. De mannen stoppen met werken en gaan direct met Jezus mee. Petrus, die toen nog Simon heette, onderscheidde zich al snel van de anderen. Hij is het die in Jezus de Messias herkent die het koninkrijk van God op aarde zou vestigen. Jezus gaf hem een andere naam: Kephas (dat is Petrus, ‘rots’).
Meijer volgt voor het verhaal van Petrus heel precies de evangelieverhalen. Hij laat voortdurend de verschillen tussen de evangelies zien. Veel aandacht besteedt hij aan het portretteren van Petrus. We zien duidelijk de ontwikkeling. Van een eenvoudige visser met veel twijfels naar de zelfbewuste leraar zoals we hem in het tweede deel leren kennen. Een bekend voorbeeld van de twijfel is het wandelen over het water. Hij begint er aan, maar wordt bang en moet door Jezus gered worden. Het dieptepunt is natuurlijk het tot driemaal toe verloochenen van Jezus.
Het volgende hoofdstuk is genaamd Voorganger in de verkondiging. Er ontstaat een grote gemeente in Jeruzalem. De apostelen vertellen over de kruisiging, de opstanding en de hemelvaart. Petrus houdt indrukwekkende toespraken die veel indruk maken. Hij spreekt zelfs in het Sanhedrin. Ook werden wonderen verricht. Het evangelie werd ook verkondigd buiten Israël. Het was vooral Paulus die daarin actief was. Wat Meijer nogal benadrukt is de relatie tussen Paulus en Petrus. Die was nogal koel. Ze verschilden van mening over de besnijdenis. Overigens hebben ze elkaar maar drie keer ontmoet. Petrus werd gevangen genomen in Jeruzalem, maar wist te ontsnappen. Daarna verdween hij van het toneel. Hij wordt niet meer genoemd in de Handelingen en de brieven van Paulus. Meijer vindt dit een raadselachtige verdwijning.
Het derde hoofdstuk draagt de titel Petrus in Rome? Het feit dat Meijer dit gedeelte aanduidt als mythe geeft al aan dat de historische waarheid heel twijfelachtig is. Het zijn literaire teksten die in de loop van de eeuwen aangevuld en uiteindelijk door de kerk als waarheid werden beschouwd. Dit laatste hoofdstuk geeft een uitvoerige beschrijving van Rome in de tijd van Nero en de eerste christenen. Velen van hen werden vervolgd en ter dood gebracht. Dat gebeurde ook met Petrus en Paulus. Petrus was het slachtoffer van Agrippa en Paulus van Nero. Veel aandacht wordt in het boek gegeven aan het archeologische speurwerk naar de graven en de botten van het heilige tweetal.
In het hoofdstukje Plaatsen van herinneringen geeft Fik Meijer een verslag van zijn bezoek aan Rome en de plaatsen die verbonden zijn met Petrus. Hij zegt er onder andere het volgende over, het is eigenlijk zijn conclusie. Mijn scepsis over alles wat de kerk heeft aangevoerd om de komst van Petrus naar Rome te bewijzen maakt plaats voor een cynische bewondering. Want het is zeker een prestatie van formaat om op basis van controversiële argumenten Petrus zo om te vormen, dat de paus van Rome zich tot op de dag van vandaag op hem kan beroepen en tallozen hem aanbidden op plaatsen waar hij, naar mijn overtuiging, nooit een stap heeft gezet.
Wat het boek aantrekkelijk maakt zijn de talloze fraaie illustraties, zowel verdeeld door het boek als in het aparte hoofdstuk aan het eind.
Bijzonder interessant boek met schokkende onthullingen over het ontstaan van de rooms-katholieke kerk.