LeesKost

De wereld in een kleine kamer

Coming of age in retrospectief.

Een jongen van een jaar of twintig woont samen met zijn moeder in een huis, nadat zijn vader vertrokken is. De jongen ziet zijn moeder nooit en weigert te spreken met haar. Zij zet zijn maaltijden voor de deur van zijn kleine kamer, waar haar zoon zich heeft opgesloten. Hij voelt zich daar niet eenzaam, integendeel. Hij heeft via zijn computer contact met duizenden opgesloten jongeren als hij en deelt met hen het plan de wereld te gaan veranderen. Te verbeteren. De jongeren – en een enkel meisje – zijn Hikikomori. Ze leven sociaal teruggetrokken, zonder en met elkaar, de beste manier van leven. Hikikomori zijn geen bedenksel van de schrijver, ze bestaan echt. Een Japanse psychiater, Saîto Tamaki, bedacht deze naam voor hen: de jongvolwassenen – tussen de 17 en 39 jaar – die zich terugtrekken uit de samenleving. Alleen al in Japan zijn er ruim 3 miljoen hikikomori, maar ook in Nederland en elders op de wereld leven ze hun geïsoleerde leven, de computer geeft hen bestaansrecht.

De jongen uit dit boek heeft het druk in zijn kleine kamer. Als hij met zijn denkgenoten de wereld wil verbeteren moeten zij ook de regels van de bestaande wereld veranderen. Oude wetten, oude gezagsvormen, door de overheid vastgelegde leefregels die het oude leven ordenen moeten stuk voor stuk herschreven worden. Daarmee is de jongen bezig. Hij loopt alle ministeries na en verandert de reglementen. Onderwijs, gezondheidszorg, defensie alles komt aan de beurt. Alle bestaande huizen in de nieuwe wereld moeten door meerdere mensen worden bewoond, zo zal zijn moeder een extra bewoner moeten toelaten. Wil ze dat niet, want de jongen wil niet dat zij ongelukkig is, dan kan ze ook vertrekken en met gelijkgezinden gaan samenwonen en een moestuin houden. Dan blijft hij in dit huis met twee andere hikikomori. Zo ordent en schrijft de jongen door, morgen verandert de wereld. Zijn virtuele vriendin Naomi denkt met hem mee. Tussentijds hebben ze seks: via het beeldscherm, heel opwindend. Maar dan komt er een dag dat er een vreemde stem op de gang tot hem spreekt, iemand die niet zijn moeder is. Hij raakt geheel van slag. Wat wil die stem van hem?

Auteur

Gerrit Hoogstraaten (1953) is eigenaar van Faburo, een administratiebureau voor paramedici. Hij debuteerde in 1987 met de verhalenbundel Het schip van zand. Zijn eerste roman verscheen in 2014: Wie vleugels heeft. Daarna volgden een historische en een psychologische roman. Tot dit laatste genre kan ook dit nieuwe boek gerekend worden.

Hoogstraaten werd gefascineerd door de Hikikomori nadat hij daarover een artikel in de Volkskrant had gelezen. Daarin vertelt een moeder hoe het is, om zo’n ‘opgesloten kind’ te hebben. Hij verdiepte zich in de hikikomori en ontdekte dat ze wereldwijd voorkwamen. Op basis daarvan schreef hij deze coming of age roman.

Dit is een fascinerend boek. Hoogstraaten geeft op een verrassende manier blijk van inzicht in deze wereld. Hij schrijft in zijn verantwoording dat het gegeven hem deed denken aan een oude buurjongen van hem, die aan autisme bleek te lijden. Via een therapie werd hij succesvol behandeld. Achteraf vraagt hij zich af of deze buurjongen ook geen hikikomori was geweest, vóór het begrip bekend was. Daarnaast maakte Hoogstraaten gebruik van de dagboeknotities uit de tijd dat hij zelf 27 jaar oud was. In dat dagboek noteerde hij allerlei ideeën die hij nu gebruikte als ideeën voor de hikikomori uit deze roman. ‘Zo ben ik als het ware een dialoog aangegaan met mijn jongere zelf en is dit verhaal in diepste zin ook mijn eigen coming of age in retrospsectief’, schrijft de auteur.

Een bijzonder boeiend boek, dat de lezer ‘pakt’ en al lezende steeds benieuwder maakt hoe de jongen alle problemen in de nieuwe wereld denkt aan te pakken. Het leidt tot een ontroerend slot, dat niet elke hikikomori vergund zal zijn.

Fascinerend, dit boek.

Gerrit Hoogstraaten – Notities van een Hikikomori. ISBN 9-789-08341-841-4, 164 pagina’s, € 20,99. Maassluis: Uitgeverij de Brouwerij 2024.

Zonder ouders op weg naar volwassenheid

Zoektocht naar identiteit en acceptatie.

De debuutroman van Boris Eustatia is een echte coming of age roman. We volgen de hoofdpersoon David Chikowsi op zijn weg naar volwassenheid. Van zijn tijd op het Gymnasium, zijn studententijd tot een baan in New York. Natuurlijk hoort daar ook de ontwikkeling van zijn seksualiteit bij. De roman heeft een dramatisch begin: zijn moeder verlaat het gezin en verongelukt op dezelfde dag. Zijn vader heeft een hekel aan David en doet minimaal wat van een vader verwacht mag worden. Als David gaat studeren in Nijmegen zorgt zijn vader voor een kamer en het verhuizen van Davids spullen. Waarschijnlijk denkt hij: ‘Opgeruimd is netjes’. Vader en zoon hebben daarna nog nauwelijks contact.

Auteur

Borus Eustatia werd geboren in Nijmegen en woonde enige jaren in Curaçao. Na de scheiding van zijn ouders keerde Borus met zijn moeder en broertje terug naar Nijmegen. Hij studeerde aan de Radboud Universiteit. Boris is medeoprichter van het loopbaanadviesbureau Qompas. Nocturne voor Messina is zijn debuutroman.

De schrijver is er goed in geslaagd de persoonlijke ontwikkeling van David te beschrijven. We kunnen ons goed inleven in zijn karakter en gedrag. Het ergste voor hem is dat hij niet in staat is contacten te leggen met jongens, niet op school, niet in zijn studententijd. Hij is een eenzame figuur. Zelf beschouwt David zich als een sukkeltje dat geen vrienden heeft. Wel wordt hij geduld bij een groepje gokkers in een café. Pas in New York krijgt hij een vriend. Anders ligt het bij meisjes. Zij vallen vooral op zijn krulletjes. Zijn seksuele ontwikkeling verloopt moeizaam. Met de beeldschone Jolien lijkt het goed te komen, maar op een keer betrapt hij haar met een ander. Terwijl het stel heftig aan het vrijen is voegt Jolien hem toe: ‘Kijk jij maar eens goed! Dit is pas hoe een vrouw geneukt wil worden!’ Einde verhouding. Maar na Jolien volgt Tamar, daarna Messina. In de VS gaat dat door.

Heel weinig lezen we over de vader van David. De enkele keren dat het over hem gaat is het negatief. Zelfs als Davids moeder verongelukt is wordt er met geen woord gesproken over de reacties van vader en zoon, ook niet over de begrafenis. David heeft in dubbele zin een pijnlijke ervaring met zijn vader. Kort nadat zijn moeder is verongelukt, speelt  hij haar lievelingsnocturne. Zijn vader slaat hem van de pianokruk. Als lezer krijg je het vermoeden dat David de vrucht is van een overspelige relatie. Zijn donkere krullenbol wijst in de richting van Antilliaanse afkomst. Hij bezoekt wel een keer Curaçao, maar doet verder geen onderzoek. Het is jammer dat deze kwestie niet wordt uitgewerkt, een gemiste kans.

De periode dat David in New York werkt is van een andere orde dan de tijd in Nijmegen. Hij heeft goede sociale contacten, gaat prettig om met zijn collega’s en met Nathan ontstaat een hechte vriendschap. Davids werkkring komt wel wat ongeloofwaardig over. Het gaat om een hedgefonds. Om klanten te winnen gebruiken ze bijzondere verkooptechnieken. Zijn beeldschone collega’s Gina en Yalena verlenen seksuele gunsten aan toekomstige klanten. Ook David wordt een keer tot zijn schrik door een mannelijke klant benaderd. De schrijver gebruikt het drama van de WTC-torens dat plaatsvond op 11 september 2001 in zijn roman. Extra dramatisch en ook wat ongeloofwaardig.

Al met al is Nocturne voor Messina ondanks enkele verbeterpunten een geslaagde coming of age roman.

Boris Eustatia – Nocturne voor Messina. ISBN 978-90-833000-9, 234 pagina’s, € 24,50. Leiden: Lobster Publishing 2023.