LeesKost

Zoektocht naar vriendschap en liefde

Opgroeien zonder moeder.

In deze autobiografische roman beschrijft Sanne van Rij haar leven. Ze heeft een gelukkige jeugd met liefhebbende ouders. Het keerpunt komt als haar moeder depressief wordt en in een psychose raakt. Het wordt nog zwaarder als haar ouders gaan scheiden. Als vijftienjarige leeft ze samen met haar gestoorde moeder. Een onmogelijke taak. Het absolute dieptepunt is de zelfdoding van haar moeder. Haar vader bekommert zich nauwelijks om zijn dochter, alleen als ze een beroep op hem doet is hij liefdevol en goedwillend voor haar. Dan is er ook nog haar broer die ook psychotisch wordt. Het boek is de lange zoektocht van Sanne naar vriendschap en liefde.

Auteur

Sanne van Rij (1996) studeerde aan de School voor Journalistiek. Ze schreef voor De Correspondent, Volkskrant Magazine en Elle over de menselijke psyche, rouw en relatie.

De verwerking van Sannes moeders dood verliep ogenschijnlijk goed. Ze concentreerde zich op haar studie en vermeed te rouwen, ze durfde niet stil te staan bij de betekenis ervan voor haarzelf. Voor de buitenwereld was ze een meisje in een ‘overwinnaarsjas’. Acht jaar daarna krijgt haar broertje een psychose en komt bij Sanne het besef dat het eigenlijk niet zo goed met haar ging. Ze accepteert dan uiteindelijk hulp. In haar vriendschappen zoekt ze iemand bij wie ze kapot mag zijn en dat haar verleden tragisch mag zijn.

Sanne heeft grote behoefte aan een vriendin. In het boek worden maar liefst acht vriendschappen beschreven. Die vriendschappen spelen zich af in de studentenwereld met veel feesten, concerten en vakanties. Ze vraagt zich wel steeds af of het om een echte vriendschap gaat. Sanne was steeds bang voor afwijzing en verlies. Een vriendin als Jip was wel een echte vriendin die niet alleen de juiste vragen stelde, maar die ook het juiste antwoord gaf. Ook Jules leek een goede vriendin die van dezelfde feesten hield en die ook empathisch en fijngevoelig was.

Met de liefde ging het nog moeizamer dan met de vriendschap. Sanne beschrijft verscheidene relaties. Ze wil graag een vaste relatie waarin sprake is van liefde. Sanne wordt vaak benaderd door jongens en het komt dan al gauw aan op kussen. Vaak volgt ook een logeerpartij met seks. Die lijkt zo iets vanzelfsprekends, het hoort er gewoon bij. Hoe en wanneer ontstaat er liefde? Ze vraagt zich af wat je moet voelen als je verliefd bent. Na een intense vrijpartij denkt ze dat dit toch wel liefde moet zijn. Ze blijft onzeker tot ze Jonah ontmoet. De contacten met hem zijn veelvuldig en blijvend. Ze vraagt hem of hij officieel haar vriend wil zijn. Een wonderlijke zaak. Aan de ene kant is het geëmancipeerd om dat als vrouw te vragen, aan de andere kant is dat vragen om verkering toch wel ouderwets.

Dit boek wijkt nogal af van een ‘normale’ roman. Er is geen sprake van een vloeiend doorlopend verhaal. Het gaat vaak om een zakelijk verslag, een beetje in dagboekstijl. Sanne reflecteert vaak over dingen die ze heeft meegemaakt. Van zaken die ze moet doen of waaraan ze moet denken maakt ze lijstjes. Het boek telt er vele. Het is bijzonder dat ze zo openhartig is. De lezer kan zo echt met haar meeleven.

Een indrukwekkend levensverhaal.

Sanne van Rij – Ik weet zeker dat het liefde was. ISBN 978-90-446-5187-4, 224 pagina’s, € 22,50. Amsterdam: Uitgeverij Prometheus 2023.

Van redactiebediende tot journalist

Gezelligheid kent tijd.

Als Han van der Meer, oudste uit een Amsterdams arbeidersgezin met elf kinderen, in 1955 op zestienjarige leeftijd van de hbs wordt gestuurd wegens ‘onvoldoende resultaat op bijna alle punten’, doet zijn vader nog een goed woordje voor hem, maar dat mag niet baten. Han moet een baan gaan zoeken. En omdat hij graag stukjes schrijft oppert zijn moeder dat hij misschien journalist kan worden. Bij de Echo wellicht of De Tijd. Maar De Tijd, zo krijgt hij op zijn sollicitatiebrief te horen, vereist van zijn journalisten minimaal een afgeronde opleiding aan de middelbare school. Han trekt de stoute schoenen aan en besluit persoonlijk een bezoek te gaan brengen aan de heer Lücker, de hoofdredacteur van de Volkskrant. Misschien wil die hem wel hebben. En zowaar, hij maakt een goede indruk, Lücker neemt hem aan als bediende op de redactie. En daarmee neemt Hans’ carrière in de journalistiek een aanvang. Han werkt zowel op de redactie als op het archief en overal kijkt hij zijn ogen uit en wil hij leergierig het naadje van de kous weten. Hij leert allerlei nieuwe woorden: de krant moet zakken, een eenkolommer, een hoerenjong, een tweekoloms zak, achtpunts op een tienpunts voet, matrijs, een cursiefje en niet te vergeten de prachtige namen die de lettertypes droegen: Bedoni, Stellar, Garamund, Futura, Helvetica, Times, de schreefloze letter… Er gaat een wereld voor Han van der Meer open die hij de rest van zijn leven niet meer zal en wil verlaten. En al die redacteuren die daar op hun grote Remingtons stukjes zaten te schrijven… En dan plotseling, in februari 1957, is daar de dag dat chef buitenland Daan van Rosmalen hem zegt dat hij een telexbericht mag bewerken tot een ‘stukkie voor de krant’ een bericht over de Trans Europa Expres. ‘En Han, hooguit driehonderd woorden’. Han schrijft, wordt verbeterd, leert schrijvenderwijs. En zo zet hij zijn eerste schreden op het pad van de journalistiek.

Auteur

Han van der Meer (1939) begon op 16-jarige leeftijd voor de Volkskrant te werken. Daar leerde hij het vak van journalist. Na zijn diensttijd ging hij als tweede correspondent naar Londen. Hij maakte spraakmakende reportages en interviewde als eerste the Beatles. Na zijn terugkomst uit Londen werkt hij op de kunstredactie van de krant. Hij stapt in 1967 over naar KRO-magazine en vandaaruit gaat hij werken voor de televisie. Van der Meer werkte zes jaar voor KRO’s Brandpunt en werkte als documentairemaker. Hij maakte en presenteerde De ver van mijn bed show, In Therapie, Hou Nou Toch op en Spoorloos. Dit is zijn eerste boek.

Deze autobiografie gaat vooral over Van der Meers eerste jaren in de schrijvende journalistiek, de jaren bij de katholieke Volkskrant, toen de kranten nog niet waren opgeslokt door grote buitenlandse concerns, de tijd waarin alle kranten immens groeiden, waarin ‘alles kon’ en de techniek van kranten bijna kunstwerken maakte toen de vierkleurendruk zijn intrede deed.

Naast deze geschiedenis gaat dit boek over de emancipatie van het naoorlogse arbeidersgezin waarin Han van der Meer werd geboren. De jaren vijftig waren niet altijd eenvoudig, maar wie karakter had klom naar boven, dat blijkt uit de verhalen in dit boek.

Van der Meer liet zijn manuscript door enkele coryfeeën van vroeger en nu lezen. Zij waren zonder uitzondering enthousiast. Het tijdsbeeld van toen is kleurrijk beschreven en oude collega’s werden bekropen door heimwee naar vroeger tijden. Zó was het in die jaren en wat is er veel veranderd!

Die kranten-nostalgie lijkt mij gereserveerd voor journalisten van toen, ik vraag mij af of jeugdiger lezers – zelfs als het vakgenoten zijn – nog gegrepen zullen worden door dit verhaal. Van der Meer schrijft goed maar erg wijdlopig, bij mij kwam regelmatig de uitdrukking ‘opa-vertelt’ naar boven. Was er echt zóveel omhaal van woorden nodig voor dit verhaal?

Vriendelijke histoire contemporaine voor tijdgenoten van de schrijver en liefhebbers van jonge geschiedenis.

Han van der Meer – Ach, zeik niet. ISBN 9-789-493-30660-8, 328 pagina’s, €30,-. Noorderwijk: Willems Uitgevers 2023.

Herinneringen van een correspondent

met daarin drie redenen waarom de schrijver Mandela haatte.

Mandela was een beste man. Hij heeft veel voor de wereld betekend. Maar ondanks dat waren er drie redenen waarom Kees Broere Mandela haatte. Weliswaar werd dankzij hem de Voetnoot van Arnon Grunberg in de Volkskrant eenmaal vervangen door een stukje van de Afrika-correspondent. Maar verder… Nelson Mandela was er de schuld van dat een exclusief radio-interview dat Broere in 1992 met hem had nooit is uitgezonden. Nelson Mandela kostte Broere bijna zijn baan. En, last not least Nelson Mandela kostte hem een relatie. Het is een drietal zinnen dat opgesomd in deze ene alinea bijna pathetisch overkomt. Want wat heeft een held als Mandela uitgevoerd dat hij zoveel invloed had op het leven van een vlijtige correspondent? Kijk, daarvoor zult u zich moeten verdiepen in de herinneringen van Broere, de correspondent die van hot naar her reisde als het maar een verhaal opleverde.

Verhalen die niet per se over ‘grote mensen’ gingen, die vaak zelfs veel aardiger waren als ze de kleine man betroffen. Iemand als de liftbediende bijvoorbeeld van het Ministerie van Informatie in Kinshasa, Congo. Het ministerie zetelde in een hoog gebouw, maar met de techniek van de lift was het enigszins behelpen. Dat gold niet voor de liftbediende. Wie op een bepaalde etage stond en naar boven of naar beneden vervoerd wilde worden, klopte zo hard mogelijk op de schacht van de deur. De bediende had een dusdanig scherp oor dat hij aan het geluid van de klop kon afleiden op welke etage de gast zich meldde. Hij haalde de liftganger daar feilloos op en bracht hem naar de gewenste etage. Is zo’n man een verhaal waard of niet? Kees Broere memoreerde hem zelfs in de titel van zijn boek.

Nog een mooi voorbeeld uit dit boek vol buitenland-anekdotes? Vooruit. Sven – de cameraman – en Kees gingen in een Oost-Congolees dorp op bezoek bij een Italiaanse pater.  Die man was in het bezit van een videorecorder met bijbehorend televisiescherm en een generator. Hij gebruikte die zaken om eens per week voor de bevolking een film af te spelen, puur als vermaak. Maar op de dag van het bezoek had hij iets anders op het programma: een verslag van een etappe van de Tour de France. Wielrennen trekt weinig belangstelling in Congo, de staat van de wegen maakt hooguit veldrijden mogelijk, vertelt Broere. Maar het ging de pater ook niet om de wielrenners. Hij wees zijn ademloos toekijkende publiek op de prachtige Franse dorpjes, de schitterende wegen, de weelde van het Franse land. ‘Kijk goed,’ zei de pater, ‘kijk naar al die mooie onbeschadigde stenen huizen. En weet dat jullie dat ook kunnen hebben als je géén oorlog voert, in vrede met elkaar kunt leven en niet voortdurend bezig bent alles maar kapot te maken.’ De Tour de France als symbool van vrede. De dorpelingen knikten instemmend.

Auteur

Kees Broere (1958) was meer dan veertig jaar werkzaam als journalist en correspondent. In die tijd opereerde hij in meer dan tachtig, over de wereld verspreide landen. Hij werkte onder meer voor de Volkskrant, de NOS-televisieen de -radio. Broere was bijna twintig jaar Afrika-correspondent. Vanaf 2017 was zijn standplaats Curaçao. In 1998 kwam onder het pseudoniem Kees Asten zijn roman Sophie Devie van het blanke uur uit, in 1999 gevolgd door De vlek. In 2018 verscheen de roman Pom, spelend in Kenia. In 2021 volgde Irma  dat zich afspeelt in de Caraïbische regio.

De auteur noemt dit boek vol herinneringen ‘een nachtkastjesboek’, vol korte lichtvoetige stukjes waarin hij zijn lezer éven bij de hand neemt om mee te dromen naar dat kleine detail dat geen verhaal voor de krant was, maar des te waardevoller voor een boek als dit.

Een heerlijk, geweldig goed geschreven boek voor ieder die graag lees-reist met een kenner als gids.

Kees Broere – Kloppen voor de lift. ISBN 9-789-493-21429-3, 292 pagina’s, €23,50. Haarlem: Uitgeverij In de Knipscheer 2024.